sábado, 30 de noviembre de 2013

El remordimiento

He cometido el peor de los pecados
que un hombre puede cometer. No he sido
feliz. Que los glaciares del olvido
me arrastren y me pierdan, despiadados.

Mis padres me engendraron para el juego
arriesgado y hermoso de la vida,
para la tierra, el agua, el aire, el fuego.
Los defraudé. No fui feliz. Cumplida

no fue su joven voluntad. Mi mente
se aplicó a las simétricas porfías
del arte, que entreteje naderías.

Me legaron valor. No fui valiente.
No me abandona. Siempre está a mi lado
La sombra de haber sido un desdichado.

Jorge Luis Borges: La moneda de hierro (1976)

Versións:
Vicente Monera: El remordimiento; www.musicaypoemas.com; 2008;

viernes, 29 de noviembre de 2013

El querer

En tu boca roja y fresca
beso, y mi sed no se apaga,
que en cada beso quisiera
beber entera tu alma.

Me he enamorado de ti
y es enfermedad tan mala,
que ni la muerte la cura,
¡bien lo saben los que aman!


Loco me pongo si escucho
el ruido de tu charla,
y el contacto de tu mano
me da la vida y me mata.

Yo quisiera ser el aire
que toda entera te abraza,
yo quisiera ser la sangre
que corre por tus entrañas.

Son las líneas de tu cuerpo
el modelo de mis ansias,
el camino de mis besos
y el imán de mis miradas.

Siento al ceñir tu cintura
una duda que me mata
que quisiera en un abrazo
todo tu cuerpo y tu alma.

Estoy enfermo de ti,
de curar no hay esperanza,
que en la sed de este amor loco
tu eres mi sed y mi agua.

Maldita sea la hora
en que contemplé tu cara,
en que vi tus ojos negros
y besé tus labios grana.

Maldita sea la sed
y maldita sea el agua,
maldito sea el veneno
que envenena y que no mata.


En tu boca roja y fresca
beso, y mi sed no se apaga,
que en cada beso quisiera
beber entera tu alma.

Manuel Machado: Cante hondo (1912)

Versións:
Alfredo Arrebola: Maldita sea la sed (Polo); Tríptico poético; 1999; Pista 17

martes, 26 de noviembre de 2013

El pueblo victorioso

Está mi corazón en esta lucha.
Mi pueblo vencerá. Todos los pueblos
vencerán, uno a uno.
                    Estos dolores
se exprimirán como pañuelos hasta
estrujar tantas lágrimas vertidas
en socavones del desierto, en tumbas,
en escalones del martirio humano.
Pero está cerca el tiempo victorioso.
Que sirva el odio para que no tiemblen
las manos del castigo,
                     que la hora
llegue a su horario en el instante puro,
y el pueblo llene las calles vacías
con sus frescas y firmes dimensiones.

Aquí está mi ternura para entonces.
La conocéis. No tengo otra bandera.

Pablo Neruda: V. La arena traicionada. Canto General (1950)

Versións:
Víctor Heredia: El pueblo victorioso; Canta a Pablo Neruda; 1974; Pista 1



Víctor Heredia: El pueblo victorioso; Canta a Pablo Neruda; 1983; Pista 10



Víctor Heredia: El pueblo victorioso; Canto a la poesía. Concierto en el estadio Luna Park de Buenos Aires; 1984; Pista 10



Víctor Heredia: El pueblo victorioso; En vivo en La Trastienda; 1995; Pista 14

(Directo coa versión do disco Canta a Pablo Neruda, do ano 1983)




Víctor Heredia: El pueblo victorioso; En vivo en Casa de las Américas (Cuba); 2002; Pista 1

domingo, 24 de noviembre de 2013

El prisionero

Atrás quedan los muros
Y las rejas, respira
La libertad ahora,
A solas con la vida.

Como nube en el aire,
Como luz en el alba,
Mira la tierra toda
Abierta ante tu planta.

Mas libertad sin nadie
Ganaste, y te parece
Victoria desolada,
Figura de la muerte.

Luis Cernuda: Vivir sin estar viviendo (1944-1949) (1950)

Versións:
Paco Ibáñez: El prisionero; Canta a los poetas andaluces; 2008; CD2, Pista 9

viernes, 22 de noviembre de 2013

El poeta se despide de los pájaros

Poeta provinciano,
pajarero,
vengo y voy por el mundo,
desarmado,
sin otrosí, silbando,
sometido
al sol y su certeza,
a la lluvia, a su idioma de violín,
a la sílaba fría de la ráfaga.
Entre una y otra vez,
entre pasadas vidas
y pretéritos desenterramientos
fui perro de intemperie
y sigo siendo un muerto en la ciudad:
no me acostumbro al nicho,
prefiero el matorral y las torcazas
atónitas, el barro, el desvarío
de un ramo de choroyes,
el presidio del cóndor prisionero
de su implacable altura,
el barro primordial de las quebradas
condecorado por las topa topas.
Sí sí sí sí sí sí,
soy un desesperado pajarero,
no puedo corregirme
y aunque no me conviden
los pájaros a la enramada,
al cielo
o al océano,
a su conversación, a su banquete,
yo me invito a mí mismo
y los acecho
sin prejuicio ninguno:
jilgueros amarillos,
tordos negros,
oscuros cormoranes pescadores
o metálicos mirlos,
ruiseñores,
vibrantes colibríes,
codornices,
águilas inherentes
a los montes de Chile,
loicas de pecho puro
y sanguinario,
cóndores iracundos
y zorzales,
peucos inmóviles, colgados del cielo,
diucas que me enseñaron con su trino,
pájaros de la miel y del forraje,
del terciopelo azul o la blancura,
pájaros por la espuma coronados
o simplemente vestidos de arena,
pájaros pensativos que interrogan
la tierra y picotean su secreto
o atacan la corteza del gigante
y abren el corazón de la madera
o construyen con paja, greda y lluvia
la casa del amor y del aroma
o van entre millares de su especie
formando cuerpo a cuerpo, ala con ala,
un río de unidad y movimiento,
solitarios
pájaros duros entre los peñascos,
ardientes, fugitivos,
polvorientos, eróticos,
inaccesibles en la soledad
de la niebla, la nieve,
la hostilidad hirsuta
de los páramos,
o jardineros suaves
o ladrones
o inventores azules de la música
o tácitos testigos de la aurora.
Yo, poeta
popular, provinciano, pajarero,
fui por el mundo buscando la vida:
pájaro a pájaro conocí la tierra:
reconocí donde volaba el fuego:
la precipitación de la energía
y mi desinterés quedó premiado
porque aunque nadie me pagó por eso
recibí aquellas alas en el alma
y la inmovilidad no me detuvo.

Pablo Neruda: Arte de pájaros (1966)

Versións:
Pablo Neruda: El poeta se despide de los pájaros; Arte de pájaros (Ángel Parra); 1966; Corte B4

miércoles, 20 de noviembre de 2013

El poeta habla por teléfono con el amor

Tu voz regó la duna de mi pecho
en la dulce cabina de madera.
Por el sur de mis pies fue primavera
y al norte de mi frente flor de helecho.

Pino de luz por el espacio estrecho
cantó sin alborada y sementera
y mi llanto prendió por vez primera
coronas de esperanza por el techo.

Dulce y lejana voz por mí vertida.
Dulce y lejana voz por mí gustada.
Lejana y dulce voz amortecida.

Lejana como oscura corza herida.
Dulce como un sollozo en la nevada.
¡Lejana y dulce en tuétano metida!

Federico García Lorca: Sonetos del amor oscuro (1936) (1981)

Versións:
Amancio Prada: El poeta habla por teléfono con el amor; Sonetos del amor oscuro; 1986; Pista 12



Amancio Prada: El poeta habla por teléfono; 3 poetas en el círculo; 1998; Pista 13



Amancio Prada: El poeta habla por teléfono con el amor; Sonetos y canciones de Federico García Lorca; 2004; Pista 11



Chavela Vargas: El poeta habla por teléfono con el amor - Amar y vivir; La luna grande. Homenaje de Chavela Vargas a Federico García Lorca; 2012; Pista 7

martes, 19 de noviembre de 2013

El mar es un olvido

El mar es un olvido
Una canción, un labio;
El mar es un amante,
Fiel respuesta al deseo.

Es como un ruiseñor,
Y sus aguas son plumas,
Impulsos que levantan
A las frías estrellas.

Sus caricias son sueño,
Entreabren la muerte,
Son lunas accesibles,
Son la vida más alta.

Sobre espaldas oscuras
Las olas van gozando.

Luis Cernuda: Donde habite el olvido (1932-1933) (1933)

Versións:
Toti Soler: El mar es un olvido; Vita nuova; 2002; Pista 9



Toti Soler: El mar es un olvido; Tres vides; 2010; CD1, Pista 9

(Reedición da versión do disco Vita nuova, do ano 2002)

sábado, 16 de noviembre de 2013

El poeta dice la verdad

Quiero llorar mi pena y te lo digo
para que tú me quieras y me llores
en un anochecer de ruiseñores
con un puñal, con besos y contigo.

Quiero matar al único testigo
para el asesinato de mis flores
y convertir mi llanto y mis sudores
en eterno montón de duro trigo.

Que no se acabe nunca la madeja
del te quiero me quieres, siempre ardida
con decrépito sol y luna vieja.

Que lo que no me des y no te pida
será para la muerte, que no deja
ni sombra por la carne estremecida.

Federico García Lorca: Sonetos del amor oscuro (1981)

Versións:
Amancio Prada: El poeta dice la verdad; Sonetos del amor oscuro; 1986; Pista 7



La barbería del sur: El asesinato de las flores; Túmbanos si puedes; 1995; Pista 4



Amancio Prada: El poeta dice la verdad; Sonetos y canciones de Federico García Lorca; 2004; Pista 6



La Trampa: El poeta dice la verdad; Laberinto; 2005; Pista 3

viernes, 15 de noviembre de 2013

Después de hablar

No sabes guardar silencio
Con tu amor. ¿Es que le importa
A los otros?
Callado, callado ahora

Sufre, pero nada digas.
Es el amor de una esencia
Que se corrompe al hablarlo:
En el silencio se engendra,

Por el silencio se nutre
Y con silencio se abre
Como una flor. No lo digas;
Súfrelo en ti, pero cállate.

Si va a morir, con él muere;
Si va a vivir, con él vive.
Entre muerte y vida, calla,
Porque testigos no admite.

Luis Cernuda: Poemas para un cuerpo (1957)

Versións:
Silvia comes e Lidia Pujol: Después de hablar; Silvia Comes & Lidia Pujol; 1998; Pista 2

jueves, 14 de noviembre de 2013

El poeta a su amada

Amada, en esta noche tú te has crucificado
sobre los dos maderos curvados de mi beso;
y tu pena me ha dicho que Jesús ha llorado,
y que hay un viernes santo más dulce que ese beso.

En esta noche clara que tanto me has mirado,
la Muerte ha estado alegre y ha cantado en su hueso.
En esta noche de setiembre se ha oficiado
mi segunda caída y el más humano beso.

Amada, moriremos los dos juntos, muy juntos;
se irá secando a pausas nuestra excelsa amargura;
y habrán tocado a sombra nuestros labios difuntos.

Y ya no habrá reproches en tus ojos benditos;
ni volveré a ofenderte. Y en una sepultura
los dos nos dormiremos, como dos hermanitos.

César Vallejo: Los heraldos negros (1918)

Versións:
Paco Ibáñez: Amada; Por una canción; 1990; Pista 3

domingo, 10 de noviembre de 2013

Canción de invierno

Tan hermoso como el fuego
Late en el ocaso quieto,
        Ardiente, dorado.

Tan hermoso como el sueño
Respira dentro del pecho.
        Solo, recatado.

Tan hermoso como el silencio
Vibra en torno de los besos,
        Alado, sagrado.

Luis Cernuda: Las nubes (1940)

Versións:
Toti Soler: Canción de invierno; Vida més alta; 2008; Pista 6



Toti Soler: Canción de invierno; Tres vides; 2010; CD3, Pista 6

(Reedición da versión do disco Vida més alta, do ano 2008)

sábado, 9 de noviembre de 2013

Oficio de poeta

Contemplar las palabras
sobre el papel escritas,
medirlas, sopesar
su cuerpo en el conjunto
del poema, y después,
igual que un artesano,
separarse a mirar
cómo la luz emerge
de la sutil textura.

Así es el viejo oficio
del poeta, que comienza
en la idea, en el soplo
sobre el polvo infinito
de la memoria, sobre
la experiencia vivida,
la historia, los deseos,
las pasiones del hombre.

La materia del canto
nos la ha ofrecido el pueblo
con su voz. Devolvamos
las palabras reunidas
a su auténtico dueño.

José Agustín Goytisolo: Algo sucede (1968)*

Versións:
Vicente Monera: El oficio del poeta; www.musicaypoemas.com; 2011;



*[O poeta José Agustín Goytisolo volve a publicar a obra Algo sucede no ano 1996, introducindo abundantes modificacións: elimina 5 poemas e engade outros 5, cambia a distribución dos textos nas secciós do libro e realiza numerosas variantes en moitos dos poemas. Respecto deste poema, modifica a puntuación e altera algúns versos: v.6 —igual que un artesano— v.11 de poeta; que comienza v.15 (omitido), v.16 la historia y los deseos v.17 de mujeres y hombres. v.19 nos la ofrecen las hablas e v.20 a sus dueños auténticos. José Agustín Goytisolo: Poesía completa; Edición, prólogo e notas de Carmen Riera e Ramón García Mateos; Poesía, 178; Editorial Lumen, Barcelona, 2009; ISBN: 978-84-264-1409-5]

viernes, 8 de noviembre de 2013

Contigo

¿Mi tierra?
Mi tierra eres tú.

¿Mi gente?
Mi gente eres tú.

El destierro y la muerte
Para mí están adonde
No estés tú.

¿Y mi vida?
Dime, mi vida,
¿Qué es, si no eres tú?

Luis Cernuda: Poemas para un cuerpo (1957)

Versións:
Toti Soler: Contigo; Vita nuova; 2002; Pista 10

miércoles, 6 de noviembre de 2013

El niño yuntero

Carne de yugo, ha nacido
más humillado que bello,
con el cuello perseguido
por el yugo para el cuello.
               
 
Nace, como la herramienta,
a los golpes destinado,
de una tierra descontenta
y un insatisfecho arado.
           
 
Entre estiércol puro y vivo
de vacas, trae a la vida
un alma color de olivo
vieja ya y encallecida.
         
 
Empieza a vivir, y empieza
a morir de punta a punta
levantando la corteza
de su madre con la yunta.
         
 
Empieza a sentir, y siente
la vida como una guerra,
y a dar fatigosamente
en los huesos de la tierra.
           
 
Contar sus años no sabe,
y ya sabe que el sudor
es una corona grave
de sal para el labrador.
           
 
Trabaja, y mientras trabaja
masculinamente serio,
se unge de lluvia y se alhaja
de carne de cementerio.
       
 
A fuerza de golpes, fuerte,
y a fuerza de sol, bruñido,
con una ambición de muerte
despedaza un pan reñido.
           
 
Cada nuevo día es
más raíz, menos criatura,
que escucha bajo sus pies
la voz de la sepultura.
         
 
Y como raíz se hunde
en la tierra lentamente
para que la tierra inunde
de paz y panes su frente.
           
 
Me duele este niño hambriento
como una grandiosa espina,
y su vivir ceniciento
revuelve mi alma de encina.
           
 
Lo veo arar los rastrojos,
y devorar un mendrugo,
y declarar con los ojos
que por qué es carne de yugo.
       
 
Me da su arado en el pecho,
y su vida en la garganta,
y sufro viendo el barbecho
tan grande bajo su planta.
       
 
¿Quién salvará a este chiquillo
menor que un grano de avena?
¿De dónde saldrá el martillo
verdugo de esta cadena?
             
 
Que salga del corazón
de los hombres jornaleros,
que antes de ser hombres son
y han sido niños yunteros.
               
 

Miguel Hernández: Viento del pueblo (1937)

Versións:
Víctor Jara: El niño yuntero; El derecho de vivir en paz; 1971; Pista 4



Enrique Morente: El niño yuntero (Malagueñas); Homenaje flamenco a Miguel Hernández; 1971; Pista 2



Joan Manuel Serrat: El niño yuntero; Miguel Hernández; 1972; Pista 8



Mocedades: El niño yuntero; El color de tu mirada; 1976; Pista 8



Francisco Curto: El niño yuntero; Miguel Hernández; 1976; Pista 3



Mezcla: El niño yuntero; Canción última; 1978; Cara B, Corte 2



Joan Manuel Serrat: El niño yuntero; Álbum de oro; 1981; CD3: Mis poetas; Pista 11

(Reedición da versión dodisco Miguel Hernández, do ano 1972)



Víctor Jara: El niño yuntero; Te recuerdo Amanda; 1997; Pista 11

(Remasterización da versión do disco El derecho de vivir en paz, do ano 1971.)



Víctor Jara: El niño yuntero; Antología musical; 2001; Volumen 1; Pista 19

(Remasterización da versión do disco El derecho de vivir en paz, do ano 1971.)



Víctor Jara: El niño yuntero; El derecho de vivir en paz, Antología; 2003; CD1; Pista 19

(Remasterización da versión do disco El derecho de vivir en paz, do ano 1971.)



Carmen Linares: El niño yuntero; Verso a verso; 2017; Pista 13

domingo, 3 de noviembre de 2013

Cantiga

No xardín unha noite sentada
ó refrexo do branco luar,
unha nena choraba sin trégolas
os desdés dun ingrato galán.
I a coitada entre queixas decía:
“Xa no mundo non teño ninguén;
vou morrer e non ven os meus ollos
os olliños do meu doce ben”.

Os seus ecos de malenconía
camiñaban nas alas do vento,
     i o lamento
     repetía:
“¡Vou morrer e non vén o meu ben!”

Lonxe dela, de pe sobre a popa
dun aleve negreiro vapor,
emigrado, camiño de América,
vai o probe, infelís amador.

I ó mirar as xentís anduriñas
cara á terra que deixa cruzar:
“¡Quen pudera dar volta –pensaba-
quen pudera convosco voar!...”

Mais as aves i o buque fuxían
sin ouir seus amargos lamentos;
     sólo os ventos
     repetían:
“¡Quen pudera convosco voar!”

Noites craras, de aromas e lúa,
desde entón ¡que tristeza en vos hai
prós que viron chorar unha nena,
prós que viron un barco marchar!...

Dun amor celestial, verdadeiro,
quedou sólo, de bágoas a proba,
     unha cova
     nun outeiro
i on cadavre no fondo do mar.

                    (5 xuño 1869)

Curros Enríquez: Aires da miña terra (1880)

Versións:
Joaquín Deus: Unha noite na eira do trigo; Morriñas da miña terra; 1960; Lado 2, Corte 1



Gregorio: Unha noite na eira do trigo; Gregorio / Abel Philips 6029118 single; 1972; Cara A



Los Tamara: Unha noite na eira do trigo; Miña Galicia verde; 1974; Pista 9



María Manuela: Unha noite na eira do trigo; Cantigas ao meu xeito; 1975; Cara 1, Corte 5



Agrupación Folklórica Cantigas e Agarimos: Unha noite na eira do trigo; Cantigas e Agarimos; 1977; Pista 4



Los Tamara: Unha noite na eira do trigo; O enxebre dos Tamara; 1979; CD1, Pista 7

(Reedición da versión do disco Miña Galicia verde, do ano 1974)




Amador Salgueiro: Unha noite na eira do trigo; En conmemoración del centenario de la gran escritora Rosalía de Castro Record 83 R-47-S single; 1985; Cara B



Los Tamara: Unha noite na eira do trigo; Los Tamara; 1987; Pista 9

(Reedición da versión do disco Miña Galicia verde, do ano 1974)




Xoán Eiriz: Unha noite na eira do trigo; Sentimentos; 1988; Pista 1



Los Tamara: Unha noite na eira do trigo; 14 éxitos d,oro; 1991; Pista 10

(Reedición da versión do disco Miña Galicia verde, do ano 1974)




Ana Kiro: Unha noite na eira do trigo; Toda unha vida; 1998; Pista 1



Xoán Eiriz: Unha noite na eira do trigo; Lelías; 1999; Pista 11



Astarot: Unha noite na eira do trigo; O sentir dunha terra; 2000; Pista 1



María do Ceo: Cantiga; Al rescate del alma; 2001; Pista 6



Antubel: Unha noite; La noche es pá la gente de mal vivir... (y pá los músicos); 2001; Pista 8



Maite Dono: Cántiga; O mar vertical; 2001; Pista 7



Uxía Senlle: Unha noite na eira do trigo; La tierra del agua (VVAA); 2007; Pista 5



Antoloxía: Unha noite na eira do trigo; Vai por tí, vello. Música e poesía; 2007; Pista 6



Víctor Aneiros e Paula Martins: Unha noite na eira do trigo; Heroe secreto; 2008; Pista 6



Cristina Pato e Rosa Cedrón: Unha noite na eira do trigo; Soas Muller; 2010; Pista 11



A banda das Crechas: Unha noite na eira do trigo; Abdc; 2010; Pista 10



María do Ceo: Unha noite na eira do trigo; No bico un cantar; 2010; Pista 13



Xoán Eiriz e Rosa Cedrón: Unha noite na eira do trigo; 30 anos e unha cantiga de amor; 2011; Pista 7



*[Por cuestión de espazo non foi posible etiquetar a Joaquín Deus, Maite Dono, A banda das Crechas, Amador Salgueiro e Antoloxía.]