martes, 30 de diciembre de 2014

Huerta

Recuerdo de Quevedo

Doña Ensalada,
para algo urgente,
toda su gente
tiene citada:

Madre Lechuga, Padre Tomate,
Pica Pimienta, Berro de Aguas,
Tío Rabanito, Don Aguacate,
Hoji Alcachofa, Quítale Enaguas.

La Remolacha, Nabo Modesto,
Coliflor Fresca, Señor Pepino,
Robusta Acelga y Ajo Dentino,
Berza y su esposo Repollo Apuesto.

La Zanahoria, La Berenjena,
la señorita Verde Espinaca,
Punta de Espárrago, siempre flaca,
Doña Cebolla Carirrellena.

Apio de Queso, Mostaza Ardiente,
Aceite Oliva, Niña Aceituna,
Señor Salero y Comadre Fuente.

Todos citados para algo urgente
Todos a una.
En la cocina, naturalmente.

Mirta Aguirre: Juegos y otros poemas (1974)

Versións:
José Mª Vitier e María Felicia: Huerta; Si yo volviera a nacer; 1995; Pista 12

domingo, 28 de diciembre de 2014

Hubo un día

          LXXIV

Hubo un día tan rico el año pasado...!
que ya ni sé qué hacer con él.

      Severas madres guías al colegio,
asedian las reflexiones, y nosotros enflechamos
la cara apenas. Para ya tarde saber
que en aquello gozna la travesura
y se rompe la sien.
Qué día el del año pasado,
que ya ni sé qué hacer con él,
rota la sien y todo.

      Por esto nos separarán,
por eso y para ya no hagamos mal.
Y las reflexiones técnicas aún dicen
¿no las vas a oír?
que dentro de dos gráfilas oscuras y aparte,
por haber sido niños y también
por habernos juntado mucho en la vida,
reclusos para siempre nos irán a encerrar.

      Para que te compongas.

César Vallejo: Trilce (1922)

Versións:
Rafo Ráez e Los Paranoias: Vallejo blues; Los pasos lejanos. Tributo rock a César Vallejo (VVAA); 2007; Pista 1

viernes, 26 de diciembre de 2014

Hoy vuelvo a la ciudad enamorado

Hoy vuelvo a la ciudad enamorado
donde un día los dioses me envidiaron.
Sus altas torres, que por mí brillaron,
pavesa sólo son desmantelada.

De cuanto yo recuerdo, ya no hay nada:
plazas, calles, esquinas se borraron.
El mirto y el acanto me engañaron,
me engañó el corazón de la granada.

Cómo pudo callarse tan deprisa
su rumor de agua clara y fácil nido,
su canción de árbol alto y verde brisa.

Dónde pudo perderse tanto ruido,
tanto amor, tanto encanto, tanta risa,
tanta campana como se ha perdido.

Antonio Gala: Sonetos de la Zubia (1987)

Versións:
Clara Montes: Hoy vuelvo a la ciudad enamorada; Canta a Antonio Gala; 1998; Pista 12

martes, 23 de diciembre de 2014

Bosque

Cruzas por el crepúsculo.
El aire
tienes que separarlo casi con las manos
de tan denso, de tan impenetrable.
Andas. No dejan huellas
tus pies. Cientos de árboles
contienen el aliento sobre tu
cabeza. Un pájaro no sabe
que estás allí, y lanza su silbido
largo al otro lado del paisaje.
El mundo cambia de color: es como el eco
del mundo. Eco distante
que tú estremeces, traspasando
las últimas fronteras de la tarde.

Ángel González: Acariciado mundo. Áspero mundo (1956)

Versións:
Ángel González: Bosque; A todo amor: antología personal; 2006; Pista 12

domingo, 21 de diciembre de 2014

Hoy no me levanto yo

Una cosa hay bien segura:
hoy no me levanto yo;
tengo sábanas y mantas,
buena almohada y buen colchón,
tengo tabaco y cerillas
y buena imaginación,
y aquí en la cama he llegado
a la clara conclusión
de que, pase lo que pase
hoy no me levanto yo.

Cerca ya del medio día
entran en mi habitación
mi mujer y mi cuñada
y mi hija la mayor
y mi suegra con su hermana
que está aquí ahora de pensión
y confirma mi designio
constatar su irritación
cada vez que les repito
que hoy no me levanto yo.

Hablando todas a un tiempo
reclaman una razón.
-No siento molestia alguna
ni tampoco desazón,
no me ha despertado el niño,
he dormido de un tirón,
digerí bien la fabada,
pesadillas, no, señor,
pero aquí estoy en la gloria
y hoy no me levanto yo.

Mi mujer me amonestaba
con paciencia y con amor,
mi suegra más duramente,
mi hija desapareció
y me trajo un té con leche
y unas lonchas de jamón;
yo me tomé el té con leche,
me arrellané y dije: no,
dejarme por imposible,
que hoy no me levanto yo.

Por fin les dije: aunque vengan
gobierno y oposición,
la televisión y la prensa
y el cabildo en procesión,
policías y alguaciles
que mande gobernación
y los propios comunistas
me envíen su excomunión,
aunque vengan dios y el diablo
hoy no me levanto yo.

Hoy se nace con el sino
de actuar por actuar,
la gente anda arrebatada
y no se para a pensar
que hay veces que el levantarse
se lo puede uno saltar
y aunque a nadie le hagas falta
allí te vienen a hurgar,
pues por mí que canten misa,
no me pienso levantar.

Chicho Sánchez Ferlosio: Canciones, poemas y otros textos (2008)

Versións:
Chicho Sánchez Ferlosio: Hoy no me levanto yo; A contratiempo; 1978; Pista 13



Amancio Prada: Hoy no me levanto yo; Hasta otro día Chicho Sánchez Ferlosio; 2005; Pista 13

Geografía humana

Lúbrica polinesia de lunares
en la pulida mar de tu cadera.
Trópico del tabaco y la madera
mecido por las olas de tus mares.

En los helados círculos polares
toda tu superficie reverbera...
Bajo las luces de tu primavera,
a punto de deshielo, los glaciares.

Los salmones avanzan por tus venas
meridianos rompiendo en su locura.
Las aves vuelan desde tus colinas.

Terreno fértil, huerto de azucenas:
tan variada riqueza de hermosura
pesa sobre tus hombros, que te inclinas.

Ángel González: Sonetos. Áspero mundo (1956)

Versións:
Ángel González: Geografía humana; A todo amor: antología personal; 2006; Col. De viva voz; Edit. Visor Libros; Pista 9

jueves, 18 de diciembre de 2014

Hermano hombre

¡Arriba hermano hombre!
¡Arriba sobre tus sueños de alegría despedazada!
Como un rayo asesinas las nadas circundantes
y en un pozo de sangre ilusionas tus dones fracasados.
Todo es cielo en silencio. Tú sólo ruges.
Tú sólo ríes. Tú sólo lloras sobre el mar.
Nace la primavera otra vez para ti.
Y para que tú los venzas
se han hecho los abismos en que cada vida se crean
y las noches terribles
en que una voz desolada
nos advierte para siempre
que nada importa ya.
¡Arriba esa mirada eterna
que desafía océanos impávidos de estrellas
y es capaz de enfrentarse
cara a cara
con la sorpresa de existir
en el inocente vértigo del tiempo!
¡Todo es quimera en torno!
¡Todo es un tigre merendando
entre tumbas y olvido y viento y nubes!
Pero tu relámpago abrasa las colinas
y es tu testuz altiva
como mundos de asombro
la exacta demostración dolorosa
de que el infierno se ha hecho para ti
y para que tú la violes sagradamente
de ahí a la Vida esperando tus puños y tus besos
y estelares nacientes prometidas
surcando tu viejo corazón de niño navegante
entre horas sin cerco y horas derruidas y amarguras proféticas
moldeando en sollozos la aurora de los dioses.
Triste es el fondo de tus ruinas. Pero un buzo celeste
tú: hombre hermano maldito
minero de ternura luchador sanguinario
sin una meta fija en las noches ardientes
marcha busca acaricia mata
ávido de esplendores dice la palabra
y la tierra sabe de un sentido como espada
y ya no es tan ciego el girar de los soles.

                                                              1948

Miguel Labordeta: Epilírica (1961)

Versións:
José Antonio Labordeta: Hermano hombre; Que no amanece por nada; 1978; Pista 7

miércoles, 17 de diciembre de 2014

Final

Entre el amor y la sombra
me debato: último yo.
Prendido de un débil sí,
sobre el abismo de un no,
me debato: último
amor.
Tira de mis pies la sombra.
Sangran mis manos, mis dos
manos asidas al frío
aire: último dolor.
Éste es mi cuerpo de ayer
sobreviviendo de hoy.

Ángel González: Canciones. Áspero mundo (1956)

Versións:
Ángel González: Final; A todo amor: antología personal; Col. De viva voz; Edit. Visor Libros; 2006; Pista 5

domingo, 14 de diciembre de 2014

Hoy encuentro, temblando ya y vacía

Hoy encuentro, temblando ya y vacía,
la casa que los dos desperdiciamos
y el vago sueño del que despertamos
sin habernos dormido todavía.

Acordarse del agua en la sequía
no hace brotar ni florecer los ramos.
¿Dónde estás, dónde estoy y dónde estamos?
¿Qué fue del mundo cuando amanecía?

Hoy me pasa el amor de parte a parte.
Temo encontrarte y no reconocerte.
Temo extender la mano y no tocarte.

Temo girar los ojos y no verte.
Temo gritar tu nombre y no nombrarte...
Temo estar caminando por la muerte.

Antonio Gala: Sonetos de la Zubia (1987)

Versións:
Clara Montes: Hoy encuentro, temblando ya y vacía; Canta a Antonio Gala; 1998; Pista 2

viernes, 12 de diciembre de 2014

Es verdad

¡Ay, qué trabajo me cuesta
quererte como te quiero!

Por tu amor me duele el aire,
el corazón
y el sombrero.

¿Quién me compraría a mí
este cintillo que tengo
y esta tristeza de hilo
blanco, para hacer pañuelos?

¡Ay, qué trabajo me cuesta
quererte como te quiero!

Federico García Lorca: Andaluzas. Canciones (1921-1924) (1927)

Versións:
Camarón: Homenaje a Federico*; La leyenda del tiempo; 1979; Cara A, Corte 3



Javier Ruibal: Por tu amor me duele el aire**; Contrabando; 1997; Pista 4



Ana Belén: Por tu amor me duele el aire**; Lorquiana. Poemas de Federico García Lorca; 1998; Pista 10



Camarón: Homenaje a Federico***; Antología inédita; 2000; Pista 8



Marta Gómez: Es verdad; El corazón y el sombrero; 2011; Pista 1



Marta Gómez e Javier Ruibal: Por tu amor me duele el aire**; El corazón y el sombrero; 2011; Pista 11



*[A versión musical de Camarón está precedida dun fragmento do poema Tengo los ojos puestos, da peza teatral de Federico García Lorca: Los títeres de cachiporra. Tragicomedia de Don Cristobal y la señá Rosita (1923); e seguida por fragmentos dos seguintes poemas: Murió al amanecer, da obra de Federico García Lorca: Canciones (1927); La Lola e Sorpresa, da obra de Federico García Lorca: Poema del Cante jondo (1931).]
**[A versión musical de Javier Ruibal, Ana Belén e Marta Gómez e Javier Ruibal están seguidas polo poema Adelina de paseo, da obra Canciones, de Federico García Lorca.]
***[A versión musical de Camarón está precedida dun fragmento do poema Tengo los ojos puestos, da peza teatral de Federico García Lorca: Los títeres de cachiporra. Tragicomedia de Don Cristobal y la señá Rosita (1923); e seguida por fragmentos dos seguintes poemas: Murió al amanecer, da obra de Federico García Lorca: Canciones (1927); e La Lola, da obra de Federico García Lorca: Poema del Cante jondo (1931).]

miércoles, 10 de diciembre de 2014

Hospicio

Y las estrellas pobres
las que no tienen luz,
¡qué dolor,
que dolor,
que pena!,
están abandonadas
sobre un azul borroso.

¡Que dolor,
qué dolor,
qué pena!

Federico García Lorca: Suites (1920-1936) (1986)*

Versións:
Vicente Monera: Hospìcio; www.musicaypoemas.com; 2008;



*[Este poema aparece recollido en Andrew A. Anderson: Federico García Lorca: Antología poética del cincuentenario; Diputación de Granada; 1986; ISBN- 8450534259]

martes, 9 de diciembre de 2014

Alga quisiera ser, alga enredada

Alga quisiera ser, alga enredada,
en lo más suave de tu pantorrilla.
Soplo de brisa contra tu mejilla.
Arena leve bajo tu pisada.

Agua quisiera ser, agua salada
cuando corres desnuda hacia la orilla.
Sol recortando en sombra tu sencilla
silueta virgen de recién bañada.

Todo quisiera ser, indefinido,
en torno a ti: paisaje, luz, ambiente,
gaviota, cielo, nave, vela, viento...

Caracola que acercas a tu oído,
para poder reunir, tímidamente,
con el rumor del mar, mi sentimiento.

Ángel González: Sonetos. Áspero mundo (1956)

Versións:
Ángel González: Alga quisiera ser, alga enredada; A todo amor: antología personal; Col. De viva voz; Edit. Visor Libros 2006; Pista 7

viernes, 5 de diciembre de 2014

Hombre pequeñito

Hombre pequeñito, hombre pequeñito,
suelta a tu canario que quiere volar…
Yo soy tu canario, hombre pequeñito,
déjame saltar.

Estuve en tu jaula, hombre pequeñito,
hombre pequeñito que jaula me das.
Digo pequeñito porque no me entiendes,
ni me entenderás.

Tampoco te entiendo, pero mientras tanto
ábreme la jaula que quiero escapar;
hombre pequeñito, te amé un cuarto de ala;
no me pidas más.

Alfonsina Storni: Irremediablemente (1919)

Versións:
Rosa León: Hombre pequeñito; Cuenta conmigo; 1984; Pista 4



Imanol: Hombre pequeñito; Viajes de mar y luna; 1990; Pista 11

jueves, 4 de diciembre de 2014

Adiós. Hasta otra vez o nunca

Adiós. Hasta otra vez o nunca.
Quién sabe qué será,
y en qué lugar de niebla.
Si habremos de tocarnos para reconocernos.
Si sabremos besamos por falta de tristeza.
Todo lo llevas con tu cuerpo.
Todo lo llevas.
Me dejas naufragando en esta nada
inmensa.
Cómo desaparece el monte
—me dejas…—,
se hunde el río
—…en esta…—,
se desintegra la ciudad.
Despiertas.

Ángel González: Canciones. Áspero mundo (1956)

Versións:
Ángel González: Adiós. Hasta otra vez o nunca; A todo amor: antología personal; Col. De viva voz; Edit. Visor Libros; 2006; Pista 6

miércoles, 3 de diciembre de 2014

Hombre de provecho

Me lo decía mi abuelito,
me lo decía mi papá,
me lo dijeron muchas veces
y lo olvidaba muchas más.

Trabaja, niño, no te pienses
que sin dinero vivirás,
junta el esfuerzo y el ahorro,
ábrete paso, ya verás

como la vida te depara
buenos momentos. Te alzarás
sobre los pobres y mezquinos
que no han sabido descollar.

La vida es lucha despiadada,
nadie te ayuda así, nomás,
y si tu solo no adelantas
te irán dejando atrás, atrás.

Anda, muchacho, dale duro,
la tierra toda, el sol y el mar
son para aquellos que han sabido
sentarse sobre los demás…

Me lo decía mi abuelito,
me lo decía mi papá,
me lo dijeron muchas veces
que lo he olvidado siempre más.

José Agustín Goytisolo: Algo sucede (1968)*

Versións:
Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Paco Ibáñez 3; 1969; Pista 10



Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Paco Ibáñez en el Olympia de París; 1969; CD2, Pista 9



Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Concierto en el Teatro de la Ópera de Buenos Aires; 1971; CD1, Pista 12



Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Canta a José Agustín Goytisolo; 2002; Pista 5



Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Concierto en el Palau de la Música de Barcelona; 2002; Pista 6



Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Les concerts de Paco Ibáñez a Paris; 2002; Pista 13



Paco Ibáñez: Me lo decía mi abuelito; Concierto en el Espai de la Música y Danza de la Generalitat, Barcelona; 2003; Pista 11



Ángel Parra: Me lo decía mi abuelito; Ángel Parra chante Paco Ibáñez; 2011; Pista 13



*[O poema aparece posteriormente incluido nas obras: Palabras para Julia y otras canciones (1980), co título Me lo decía mi abuelito, suprimindo as comas, repetindo a primeira estrofa tra-lo v.12 a xeito de estribillo, ainda que modificando o adverbio de cantidade ‘muchas’, polo de tempo ‘siempre’ que pecha o texto; Palabras para Julia (1990), igual que a anterior; La voz y la palabra (1994) coas modificacións anteriores agás o cambio de adverbios do segundo estribillo v.24 y lo he olvidado siempre más. ; Algo sucede (1996) cambia a puntuación: v.8 ábrete paso y ya verás v.16 te irán dejando atrás y atrás. v.18 la tierra toda y el sol y el mar v.24-25 me lo dijeron tantas veces / que lo he olvidado siempre más. e; Poesía para estudiantes (1996) que reproduce as edicións dos anos 1980 e 1990. {José Agustín Goytisolo: Poesía completa; Edición, prólogo e notas de Carmen Riera e Ramón García Mateos; Poesía, 178; Editorial Lumen, Barcelona, 2009; ISBN: 978-84-264-1409-5}]

martes, 2 de diciembre de 2014

Cantiga para andar pola Terra Cha

Cruzarei o Fabilus, o Lea, Moares e Martiñán
por entremedias dos agros acugulados de pan.
                Soio unha estrela por guía.

Cruzarei o Anllo, o Landra, o Azúmara e o Miño
pra ver correr as súas ondas despaciño, despaciño.
                Soio unha estrela por guía.

Hei de mercar en Vilalba, algún día de feirón,
un par de capós cebados e queixos de San Simón.
                Soio unha estrela por guía.

¡Hei de ir a Santa Sabel e ó San Ramón de Vilalba
e ruarei ó meu xeito do anoitecer deica a alba!
                Soio unha estrela por guía.

Irei as feiras de Rábade, a do Monte e a Moimenta
pra ver si merco soños que agora non teñen venta.
                Soio unha estrela por guía.

Castelos de Caldaloba, de Vilalba e de Sobrada:
¡as vosas pedras tan vellas xa non se lembran de nada!
                Soio unha estrela por guía.

Co meu anceio calado, pequeniño e silandeiro
achegareime a Loentia pra deprender a zoqueiro.
                Soio unha estrela por guía.

Hei ir de Castro a Abadín e de Begonte a Cospeito
pra ver como os labregos teñen que partir o peito.
                Soio unha estrela por guía.

Irei de Outeiro a Vilalba e de Pol deica Xoibán
pra mirar como os labregos teñen que suar o pan.
                Soio unha estrela por guía.

Heime chegar deica Bonxe para ver o barro cocer
dende o abrente do día ós pechos do anoitecer.
                Soio unha estrela por guía.

Achegareime a Sistallo e a Cospeito preguntar
polas lendas da Lagoa que acaban de desecar…
                Soio unha estrela por guía.

Hei andar a Terra Cha sen esquecer un rincón
¡ouh terra da miña alma, lume do meu corazón!
                Non quero máis compañía
                Soio unha estrela por guía.

Manuel María: Terra Cha (1954)

Versións:
Milladoiro: Unha estrela por guía; Unha estrela por guía; 2006; Pista 4

lunes, 1 de diciembre de 2014

Hombre

Luchando, cuerpo a cuerpo, con la muerte,
al borde del abismo, estoy clamando
a Dios. Y su silencio, retumbando,
ahoga mi voz en el vacío inerte.

Oh Dios. Si he de morir, quiero tenerte
despierto. Y, noche a noche, no sé cuándo
oirás mi voz. Oh Dios. Estoy hablando
solo. Arañando sombras para verte.

Alzo la mano, y tú me la cercenas.
Abro los ojos: me los sajas vivos.
Sed tengo, y sal se vuelven tus arenas.

Esto es ser hombre: horror a manos llenas.
Ser —y no ser— eternos, fugitivos.
¡Ángel con grandes alas de cadenas!

Blas de Otero: Ángel fieramente humano (1950)

Versións:
Vicente Monera: Hombre; www.musicaypoemas.com; 2009;