jueves, 29 de octubre de 2015

Lied

Albas de luar, as rosas
levan o sono perdido,
rapazas en desacougo
chorando amores dos lilios.

Ista rosa branca, branca…
co seu brancor infinito
eres ti mesma soñando
nosos amores perdidos.

¡Ben sei que eres ti chorando
nosos amores perdidos!

Fermín Bouza Brey: Obra literaria completa* (1980)

Versións:
Xosé Lueiro: Albas de luar; Aire; 2005; Pista 6



*[Publicado orixinalmente en A nosa terra, nº 239, 25 de Xullo de 1927. Recollido en Fermín Bouza Brey: Obra literaria completa; Edicións do Cerne; Santiago, 1980]

miércoles, 28 de octubre de 2015

Un poema sin sangre

                  a Blas de Otero

UN POEMA sin sangre
no es posible
cuando en la tierra hay sangre.

Canción sin barro
no la canta
pueblo color de barro.

Palabra sin semilla
no la dice
quien con el pueblo siembra la esperanza.

Carlos Álvarez Cruz: Como la espuma lucha con la roca (1976)

Versións:
Ana Belén: No es posible*; De paso; 1977; Pista 4



*[A versión musical de Ana Belén intercala as dúas primeiras estrofas deste poema coas dúas estrofas do poema A dos y muchas más voces, da obra de Carlos Álvarez Cruz: Papeles encontrados por un preso, do ano 1967.]

martes, 27 de octubre de 2015

Ahora

Grata como la yerba es la amistad
y ahora
es dulce recordarla
cuando el día
abre en su curso cráteres de plata
y sube el torso
del sol
entre un jardín de nubes
como renuevo
de una acción de gracias

El perfume del cielo nos saluda
en la frente del cielo
y clima claros
¿Desde cuándo
existe ya el frescor de esta mañana
que nos hace aliados
de los seres
y reconcilia
con la inmensa alma
del mundo?

Por nosotros
¿qué fósiles e ingenios
caminaron tenaces  lejos  hasta
esta hora amistosa?

Nada
ni nadie
No hay amigos
Sólo la hora matinal
su polen
y su viento marzal y su sabor a casa
de labor        y amores
basta
para saber que aquí ocurre el encuentro
y que ese encuentro vence a
la nostalgia

Justo Alejo: El aroma del viento (1980)

Versións:
Juan Carlos Mestre: Ahora; Zamora*; 2007; Pista 7



*[Concerto conmemorativo do IVº Centenario do Teatro Principal de Zamora. 7 de Octubre de 2006. Zamora.]

lunes, 26 de octubre de 2015

Libre te quiero

    Libre te quiero,
como arroyo que brinca
    de peña en peña.
        Pero no mía.

    Grande te quiero,
como monte preñado
    de primavera.
        Pero no mía.

    Buena te quiero,
como pan que no sabe
    su masa buena.
        Pero no mía.

    Alta te quiero,
como chopo que en el cielo
    se despereza.
        Pero no mía.

    Blanca te quiero,
como flor de azahares
    sobre la tierra.
        Pero no mía.

    Pero no mía
ni de Dios ni de nadie
    ni tuya siquiera.

Agustín García Calvo: Canciones y soliloquios (1976)

Versións:
Amancio Prada: Libre te quiero; Canciones de amor y celda; 1979; Pista 10



María Jiménez: Libre te quiero; Sensación; 1980; Pista 8



Amancio Prada: Libre te quiero; Concierto Canciones y soliloquios. Teatro Español de Madrid; 1982; Corte 7



Amancio Prada: Libre te quiero; Trovadores, místicos y románticos; 1991; Pista 24



Amancio Prada: Libre te quiero; 3 poetas en el círculo; 1998; Pista 19



Amancio Prada: Libre te quiero; Zamora*; 2007; Pista 17



Amancio Prada: Libre te quiero; Canciones de Agustín García Calvo. Libre te quiero; 2013; Pista 1

(Reedición da versión do disco Zamora, do ano 2007.)




*[Concerto conmemorativo do IVº Centenario do Teatro Principal de Zamora. 7 de Octubre de 2006. Zamora.]

domingo, 25 de octubre de 2015

¡Libertad para ti, mi amor!

¡Libertad para ti, mi amor!
        ¡Para ti libertad!
Se la pido a los dioses, al aire,
        al fuego, al azar.
¡Se lo trague todito la tierra
        si no te la dan!
Desmayadas tus piernas, te veo
        en tal soledad,
retorciéndote en ansia de hacer,
        sin saber. ¿Qué harás?
El Domingo te llega, el Domingo
        de la fiesta real:
la noche del Sábado enciende
        de color la ciudad.
Seis días que lo has esperado,
        aquí está ya.
Como boca de monstruo marino,
        lo sientes llegar:
que te sorba le pides, que muerda,
        que te haga sangrar,
que desgarre en claveles tu pobre
        corazón por el mar.
Pero él no más que bosteza
        sin fin, y se va
y te deja en la playa desierta
        sin amor y sin paz.
El trabajo te acecha, te busca,
        se te arroja detrás.
Y tú huyes con asco, tú huyes
        su abrazo letal,
camarada, mi compañerita,
        y ¿adónde huirás?
En las ropas mohosas te metes
        de tu cama, a enterrar
un miedo de hacer, un ansia
        de hacer sin parar.
Pero nada te sirve: allí sientes
        por el patio cantar
a la chica de tu pensión
        fregando el portal
<<Qué trabajos, Señor, que trabajos
        pa no trabajar.>>
Y otra vez de tras las chabolas
        del arrabal
a asomar empieza el Domingo
        de tu soledad;
y otra vez los oficinistas
        a misa irán
y de misa al bar, y otra vez
        preguntándose están
las bandas de chicos y chicas
        esta tarde que harán.
Y no sé acompañarte, y no puedo
        decir nada más:
que no creas en tiempos contados,
        que estrujes — ya está —
en tu mano las uvas de toda
        la semana fatal.
¡Que no haya Domingo en tu vida
        ni Sábado más!
¡Libertad, mi amor, para ti!
        Para ti libertad.

Agustín García Calvo: Canciones y soliloquios (1976)

Versións:
Amancio Prada: ¡Libertad para ti, mi amor!*; Concierto Canciones y soliloquios. Teatro Español de Madrid; 1982; Corte 16



Amancio Prada: La noche del sábado; Canciones y soliloquios; 1983; Pista 3



*[Nesta versión musical de Amancio Prada, os dous primeiros versos están recitados polo propio autor: Agustín García Calvo, e os coros finais son de Chicho Sánchez Ferlosio.]

sábado, 24 de octubre de 2015

Leyendo un claro día

  Leyendo un claro día
mis bien amados versos,
he visto en el profundo
espejo de mis sueños

  que una verdad divina
temblando está de miedo,
y es una flor que quiere
echar su aroma al viento.

  El alma del poeta
se orienta hacia el misterio.
Sólo el poeta puede
mirar lo que está lejos
dentro del alma, en turbio
y mago sol envuelto.

  En esas galerías,
sin fondo, del recuerdo,
donde las pobres gentes
colgaron cual trofeo

  el traje de una fiesta
apolillado y viejo,
allí el poeta sabe
el laborar eterno
mirar de las doradas
abejas de los sueños.

  Poetas, con el alma
atenta al hondo cielo,
en la cruel batalla
o en el tranquilo huerto,

  la nueva miel labramos
con los dolores viejos,
la veste blanca y pura
pacientemente hacemos,
y bajo el sol bruñimos
el fuerte arnés de hierro.

  El alma que no sueña,
el enemigo espejo,
proyecta nuestra imagen
con un perfil grotesco.

  Sentimos una ola
de sangre, en nuestro pecho,
que pasa... y sonreímos,
y a laborar volvemos.

Antonio Machado: Introducción a Galerías; Soledades. Galerías. Otros poemas (1907)

Versións:
Vicente Monera: Leyendo un claro día; www.musicaypoemas.com; 2008;

viernes, 23 de octubre de 2015

Espranza

Erguerémola espranza
sobre ista terra escura
coma quen ergue un facho
nunha noite sin lúa.

Marcharemos cinguidos
polos duros segredos
dunha patria soñada
á que non voltaremos.

Non sabrán o camiño
que para entón colleremos.
Longos ríos de brétema,
longos mares de tempo.

Tripulantes insomnes
na libertá creemos.
Viva, viva, decimos
aos que están no desterro
e soñan cun abrente
de bandeiras ao vento.

Adictos da sudade
que levades a luz polos vieiros.
¡Saúde a todos,
compañeiros!

Celso Emilio Ferreiro: Longa noite de pedra (1962)

Versións:

María Manuela e Miguel Varela: Erguerémo-la espranza; Erguerémo-la espranza; 1982; Lado 1, Corte 6




María Manuela e Manolo Dopico: Erguerémo-la espranza; O meu primeiro Celso Emilio; Edicións Xerais de Galicia, Libro-CD; 2012; Pista 1




Pilocha, Rodrigo Romaní, Beatriz Loureiro Vázquez, César Lorenzo e Antón Seoane: Espranza; De Voces Ceibes a Milladoiro: Unha memoria do Movimento Popular da Canción Galega: 1973-1978; 2013; Pista 2

jueves, 22 de octubre de 2015

Lévame a aquela fonte cristaíña

    Lévame a aquela fonte cristaíña
        onde xuntos bebemos
as purísimas augas que apagaban
sede de amor e llama de deseios.
Lévame pola man cal outros días…
        Mais non, que teño medo
        de ver no cristal líquido
        a sombra daquel negro
desengano sin cura nin consolo
        que antre os dous puxo o tempo

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
Dolores Plata: Lévame; Lúa descolorida; 1985; Cara B, Corte 5



Mero*, María Manuela, Mini** e Xiana: Lévame a aquela fonte cristaíña; A miña primeira Rosalía; Editorial Xerais, Libro-CD; 2013; Pista 5



*[Baldomero Iglesias Dobarrio (Mero).]
**[Xosé Luís Rivas Cruz (Mini).]

Levaysme amor d'aquesta terra

Levaysme amor d’aquesta terra
Que non faré màs vida en ella
Levaysme amor al ysla perdida
Levaysme con vos pos soys minya vida
Quel corpo sin alma non vive en la terra
Que non faré mas vida en ella.

Luis de Milán: El libro de música de vihuela de mano intitulado El Maestro (1536)

Versións:
Ismael: Levaysme amor d’aquesta terra; Canciones del pueblo, canciones del Rey; 1965; Cara A, Corte A4



Amancio Prada: Levaysme amor d’aquesta terra; Del amor que quita el sueño; 2010; Pista 16

martes, 20 de octubre de 2015

Ibas gozando no meu tormento

Ibas gozando no meu tormento,
    ibas fuxindo,
    por medo a min;
levouche a faldra curioso o vento…
    Vállame os ceos,
    ¡ai, o que eu vin!

Déndesde aquela, sempre sofrindo,
    o doce sono
    non conocín;
se durmo, en soños estou decindo:
    —Vállame os ceos,
    ¡ai, o que eu vin!

Espera un pouco, doce enemiga,
    se non ques que esto
salla de min;
se a todos, crúa, non ques que diga:
    —Vállame os ceos,
    ¡ai, o que eu vin!

Eduardo Pondal: Queixumes dos pinos (1886)

Versións:
Xocaloma: Ibas gozando no meu tormento; Soio un sono; 1979; Cara B, Corte 3

lunes, 19 de octubre de 2015

Levantouse a belida

Levantouse a belida,
levantouse alba,
e vai lavar camisas
no alto,
    vailas lavar alba.

Levantouse a lozana
levantouse alba,
e vai lavar delgadas
no alto,
    vailas labar alba.

E vai lavar camisas,
levantouse alba,
o vento llas desvía
no alto,
    vailas lavar alba.

E vai lavar delgadas,
levantouse alba,
o vento llas levaba
no alto,
    vailas lavar alba.

O vento llas desvía,
levantouse alba,
meteuse alba en ira
no alto,
    vailas lavar alba.

O vento llas levaba,
levantouse alba,
meteuse alba en saña
no alto,
    vailas lavar alba.

Don Denis de Portugal: Cantigas de amor e amigo (S. XII-XIII)

Versiones:
Amancio Prada: Levantouse a belida; LeliaDoura; 1977; Pista 2



María Manuela e Miguel Varela: Levantouse a belida; Barco na alba; 1990; Cara A, Corte 1

viernes, 16 de octubre de 2015

La pobre gente

Tonada 32

Pobre la gente pobre
con semejante frío.
A patacón por cuadra
y aterida de olvido.
Pobre la gente,
pobre,
por las calles lluviosas
con todo el viento en contra
y el bolsillo
vacío.

No lejos,
no muy lejos,
estaba yo cantando
una canción con sol
y ojos de nomeolvides.
No lejos,
no muy lejos,
estallaban suspiros.

Estaba yo cantando
y rompí la guitarra,
la hice añicos
delante del sol
y los suspiros!

Pobre la gente pobre,
con semejante olvido!

Armando Tejada Gómez: Tonadas para usar (1968)

Versións:
Armando Tejada Gómez: La pobre gente; Poeta de la legua; 1959; Cara A, Corte 25



Daniel Toro: La gente pobre; Canciones para mi tierra; 1969; Lado 2, Corte 2



*[Por razóns de espazo nunha entrada anterior etiquetouse a Armando Tejada Gómez, intérprete, como Tejada. Respetamos a etiqueta anterior para evitar duplicidades.]

jueves, 15 de octubre de 2015

Letra para cantar un día domingo

Y a última hora no quedaba nada:
ni siquiera las hojas de los árboles
—acacias—, ni el viento de la tarde,
ni la alegría, ni la desesperanza.
La caricia que pudo haber rozado
aquella piel, no se produjo porque
aquella piel no era la tuya,
ni los ojos
que me miraban eran
tus ojos, ni el deseo
—que en otro tiempo hubiera sido
suficiente—
tenía sentido, desviado
del cauce de ti misma.

A última hora había pasado un día,
y al sentirlo hecho sombra, y polvo, y nada,
comprendí que la luz que había llenado
sus horas,
y todas las palabras
que ocuparon mi boca, y los gestos
de mis manos,
y la fatalidad de mis designios,
y las calles que anduve paso a paso,
y el vino que bebí, y la alegría
de saber que existías en el mismo
instante,
no eran sólo el fracaso repetido
del Día del Señor, sino que eran
un día más sin ti:
comprendí con dolor que jamás, nunca
para mí habría domingos ni esperanza
fuera de tu mirada y tu sonrisa,
lejos de tu presencia tibia y clara.

Ángel González: Intermedio de canciones, sonetos y otras músicas. Tratado de urbanismo (1967)

Versións:
Ángel González: Letra para cantar un día domingo; A todo amor: antología personal; 2006; Pista 27

miércoles, 14 de octubre de 2015

Irmáus

Camiñan ao meu rente moitos homes.
Nonos coñezo. Sonme estranos.
Pero ti, que te alcontras alá lonxe,
máis alá das sabanas e das illas,
coma un irmáu che falo.
Si é túa a miña noite,
si choran os meus ollos o teu pranto,
si os nosos berros son igoales,
coma un irmáu che falo.
Anque as nosas palabras sean distintas,
e ti negro i eu branco,
si temos semellantes as feridas,
coma un irmáu che falo.
Por enriba de tódalas fronteiras,
por enriba de muros e valados,
si os nosos sonos son igoales,
coma un irmáu che falo.
Común temos a patria,
común a loita, ambos.
A miña mau che dou,
coma un irmáu che falo.

Celso Emilio Ferreiro: Longa noite de pedra (1962)

Versións:
Fuxan os Ventos: Irmáus; Fuxan Os Ventos; 1976; Cara 1, Corte 6



Fuxan os Ventos: Irmáus; Chegaremos; 1980; Cara A, Corte 4

(Reedición da versión do disco Chegaremos, do ano 1976.)

Letanías a Jesús

I
Jesús de Galilea,
para mí, no eres Dios,
eres sólo una idea,
de la que voy en pos.

II
No me humillo ni ruedo,
a tus plantas Jesús,
llego a ti como un ciego,
que va en busca de luz.

III
Jesucristo eres nuestro
más grande innovador
profeta ¡no!, maestro;
de piedad y de amor

IV
No le niegues al mundo
la gloria de tu ser,
que en su vientre fecundo,
te engendró una mujer.

V
Pastor de la gleba
sabio, teorizador
de la turba que lleva,
el signo del dolor.

VI
¡Oh si fuera divino
el destello de luz,
que alumbró tu camino!
¿qué valdría tu cruz?

VII
Tu doctrina redime,
de ella vamos en pos,
como hombre eres sublime,
pequeño como Dios.

Pedro Bonifacio Palacios (Almafuerte): Poesías completas y Evangélicas* (1928)

Versións:
Alberto Cortez: Letanías a Jesús; Versos escogidos de Almafuerte; 1989; Pista 6



*[Recopilación de Alfredo J. Torcelli; El Ateneo; Buenos Aires; 1928, en: María Minellono (coord.): Almafuerte. Poesía Completa. Edición crítica; Córdoba, Alción Editora / La Plata, Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación; Colección Archivos; 2011.]

viernes, 9 de octubre de 2015

Derradeira vontade de Fuco Buxán

Detrás de cada home
está oubeando un lobo.
Un lobo que te come
e ten comesto ó pobo.


Canto pode sofrirse
telo xa ben sofrido.
Pro non hai que abatirse
nin darse por vencido.

Canto pode chorarse
telo xa ben chorado.
Pro non hai que calarse
nin sentirse abafado.


Canto pode perderse
telo xa ben perdido.
Pro non hai que doerse
nin rosmar un laído.


Podes todo ganalo
si despertas e loitas.
Co corazón che falo
galego que me escoitas.


A túa hora é esta:
colle a fouce, meu pobo,
ergue a testa, protesta
e dempóis mata ó lobo.


Celso Emilio Ferreiro: Cimenterio privado (1973)

Versións:
Suso Vaamonde: Derradeira vontade de Fuco Buxán; …Nin rosmar un laído; 1977; Cara A, Corte 5



Xistra: Derradeira vontade de Fuco Buxán; Temporal; 1989; Cara B, Corte 5



Xistra: Derradeira vontade de Fuco Buxán; Xurdindo do mar; 1992; Cara B, Corte 5

(Reedición da versión do disco Temporal, do ano 1989.)

jueves, 8 de octubre de 2015

Letanía. Carta a la luna

Luna paliducha
hija de la noche
candil de desvelados
flor de luz.
A tu tallo regamos
los nocturnos llorantes
desamados constantes
los hijos de la luz.
¡Oh, diosa odiosa
para los nerviosos,
adorable camelia
para nos.
Yo tenía una deuda
contigo luna hermana,
jamás te escribí un verso
nunca reparé en ti,
(tenemos otras cosas
que cantar los poetas)
así en la tierra
como en el añil.
Pero tu puedes luna
(porque tienes poderes)
lánzanos tu energía
tus rayos de alcanfor,
sé para los sufrientes
pastilla de amoniaco
hechiza a los insomnes
lunáticos de amor.

Gloria Fuertes: Historia de Gloria: (amor, humor, desamor) (1980)

Versións:
Silvia Comes: Letanía. Carta a la luna; Fuertes; 2014; Pista 11

Están as nubes chorando

ESCEA II

O boticario e, dispóis, máis boticarios

O BOTICARIO
    Esta rapaza non é unha tola, non. E seméllame que lle acomodo… Ela quer casar con home maduro e deitarse en sabáns de bo liño. ¡Ten talento! ¿E ti, Saturio, casaríaste con Lela? Casar… casar, casaría se as miñas irmáns desen consentimento… ¡Ela ten un celme no falar! ¡E qué corpo! ¡Qué corpo! Sería capaz de deixar ás miñas irmáns por seguila ao mesmo inferno.

    O boticario vai por unha guitarra e sénsase nunha silla, ao pé do mostrador. Ponse a templar o instrumento e a facer “posturas”.

O BOTICARIO
    Xa perdín os dedos; pero aquelas cousas que tocábamos en Sant-Iago non as esquezo, non. Lémbrome dunha vez… Eu coa guitarra e os meus compañeiros de pousada a cantar. ¡Qué serenatas demos!

    O boticario asubía unha cántiga de estudantes, acompañándose coa guitarra. Neste intre xurden detrás do mostrador, un a un, varios persoaxes idénticos a el. Trátase de revivir aquela serenata que o vello estudante relembra. O boticario multiplícase para formar un coro que rompe a cantar a vella cántiga.

CORO DE BOTICARIOS
            Están as nubes chorando
            por un amor que morréu
            están as rúas molladas
            de tanto como chovéu.

            Lela, Lela,
            Leliña por quen eu morro
            quero mirarme
            nas meniñas dos teus ollos.

            Non me deixes
            e ten compasión de min.
            Sen ti non podo,
            sen tí non podo vivir.

            Dame alento cas túas palabras,
            dame celme do teu corazón,
            dame lume cas túas miradas
            dame vida co teu doce amor.

            Lela, Lela,
            Leliña por quen eu morro
            quero mirarme
            nas meniñas dos teus ollos.

            Non me deixes
            e ten compasión de mín.
            Sen ti non podo,
            sen tí non podo vivir.

    Os boticarios desaparecerán agachándose detrás do mostrador, tal como apareceron.
    O boticario sai da escea coa guitarra darrastro.

Castelao: Os vellos non deben de namorarse. Lance primeiro. Escea II (1953)*

Versións:
Xocaloma: Lela; Nos; 1983; Cara B, Corte 5



Suso Vaamonde: Lela; Regodobargo; 1995; Pista 3



Carlos Núñez e Dulce Pontes: Lela; A irmandade das estrelas; 1996; Pista 9



Cristina Fernández: Leliña do meu querer; Raigames; 1998; Pista 13



Los Sabandeños e Dulce Pontes: Lela; 19 nombres de mujer; 1998; Pista 18



María do Ceo: Lela; Vellas lembranzas; 1998; Pista 7



Astarot: Lela; O sentir dunha terra; 2000; Pista 2



Quintafeira: Lela; …de seu; 2000; Pista 6



Carlos Núñez e Dulce Pontes: Lela; Todos os mundos; 2002; Pista 6

(Reedición da versión do disco A irmandade das estrelas, do ano 1996.)




Lorena Lores: Lela; Alecríns; 2003; Pista 7



Cristina Fernández: Lela; Lembranza; 2003; Pista 5



Emilio Rúa: Lela; Interior; 2010; Pista 7



Rosa Cedrón; Lela; Cantando a Galicia; 2013; Pista 7



Amesmalúa: Lela; La misma luna; 2013; Pista 5



*[Escrita durante os primeiros anos do seu exilio, en Nueva York, entre 1938-1939. Estreada en Bos Aires o 14 de Agosto de 1941, no Teatro Mayo, baixo a dirección e coa escenografía do propio Castelao. Estreada en Galicia o 25 de Xullo de 1961, na Praza da Quintana de Santiago de Compostela.]
**[Por problemas de espazo etiquetouse o título da obra como Os vellos non deben.]

martes, 6 de octubre de 2015

Lendo certo período menstrual

Olla meu irmao honrado
o que acontece con Daniel:
os que o tiñan desterrado
agora falan ben del.


O palurdo de alma lerda
O tendeiro desertor,
O vinculeiro da merda
disfrazado de señor.


O lurdo carca refrito
o monifate de entroido
o aprendiz de señorito,
marqués de quero e non poido.


O badoco endomingado,
o franquista pousafol,
o forricas desleigado,
o pequeno burgués mol.


O devoto do onanismo,
o feligrés de pesebre,
o tolleito de cinismo,
o que dá gato por lebre.


O rateiro do peirao,
o refugallo incivil,
válense de Castelao
pra esconder a caste vil.


Escoita puto nefando,
criado na servidume
non pasará o contrabando
dise teu noxento estrume.


Grotesco escriba sandéu,
inxertado nun raposo.
Castelao nunca foi teu,
porque Castelao é noso.

I anque a ti che importa un pito,
sabrás que é cousa sabida,
que estás incurso en delito
de apropiación indebida.


Celso Emilio Ferreiro: Cantigas de Escarño e Maldecir (1975)

Versións:
Miro Casabella: Olla meu irmao; Miro canta cantigas de Escarnho e de Mal Dizer; 1969; Cara 2, Corte 1



Miro Casabella: Olla meu irmao; Galiza a José Afonso. Concerto ao vivo. Agosto de 1985 (VVAA)*; 1999; CD1, Pista 9



Luar na lubre: Olla meu irmau; Saudade; 2005; Pista 2



*[Concerto celebrado no Parque de Castrelos de Vigo]