domingo, 30 de julio de 2017

A patera

Ela cruzou o estreito
nunha triste patera.

Ela pagara a paxase
para fuxir da area.

Do deserto maldito.
Esquecer a miseria.
Procurar un destino
onde rompe a marea.

Evocar a súa tribu
nas noites eternas.

Ser león e ser cebra.
Ser lúa e ser terra.

Esperar ese fillo
que no ventre lle medra
e danzar nas tabernas
imitando as gacelas.

E soaron disparos…
E volcou a patera.

Lino Braxe: A caricia da serpe (1999)

Versións:
A caricia da serpe: A patera; A caricia da serpe; 2005; Pista 2

O carro

Non canta na Cha ninguén.
Por eso o meu carro canta.
Canta o seu eixo tan ben
que a señardade me espanta.

Non hai carro tan fermoso:
fino como un asubío.
Anque é, ás vegadas saudoso,
faise, no ar, rechouchío.

O meu carro é cerna dura:
sábese carballo e freixo.
¡Que fermosa a súa xeitura!
¡Que lixeireza a do eixo!

As cousas vanse aledando
por onde o meu carro pasa.
¡Carrétame herba pra o gando!
¡Traime a colleita pra casa!

Manuel María: Terra Cha (1954)

Versións:
Fuxan os Ventos: O carro; O tequeletequele; 1977; Cara 1, Corte 2



Fuxan os Ventos: O carro; Chegaremos; 1980; Cara B, Corte 5

(Reedición da versión do disco O tequeletequele, do ano 1977.)



Fuxan os Ventos: O carro; Cantigas dun pobo; 1983; Cara 1, Corte 5

(Reedición da versión do disco O tequeletequele, do ano 1977.)



Fuxan os Ventos: O carro; Terra de soños; 2009; Pista 12




Uxía Senlle: O carro; Andando a terra. Uxía canta a Manuel María; 2013; Pista 3

sábado, 29 de julio de 2017

¡A rodiña... roda!

Volvoreta,… ¡voa!...
¡Voa, volvoreta!...
Volvoreta, ¡vente
conmigo pra serra!

Alí hai tomelo,
tamén herbaboa,
e alí xogaremos
¡á rodiña, roda!...

Verás aos pastores
gardar nas ovellas,
e ouvirás na ermida
cantar a novena.

Volvoreta;… ¡voa!...
¡Voa, volvoreta!...
Que o sol pola cume
xa doura na serra.

Frorece o tomelo,
tamén a herbaboa,
e alí xogaremos
¡á rodiña, roda!...

Dora Vázquez: Oriolos neneiros (1975)

Versións:
Suso Vaamonde: A rodiña roda; Rapazas, rapaces e rapazadas; 1997; CD2, Pista 7

jueves, 27 de julio de 2017

O baile da Cenicenta

Bailái, paxariños,
dos ventos ao son,
que estrenóu a lúa
un grande farol.

Que garden as fadas
carrozas de sol,
porque a Cenicenta
ao baile chegóu…

A carroza era de ouro,
o vestido de fror,
e o seu cocheiriño
era un rato "rabón".

¡Chorái, paxariños,
dos ventos ao son!...
¡Pobre Cenicenta!
¡Sin zapato quedóu!

Gardóuno o seu principe
porque lle gustóu…
¡Bailái, paxariños!
¡Con ela casóu!

Dora Vázquez: Oriolos neneiros (1975)

Versións:
Suso Vaamonde: O baile da cenicenta; Rapazas, rapaces e rapazadas; 1997; CD2, Pista 9

jueves, 13 de julio de 2017

Derradeira elexía a Manoel Antonio

Diríamos que pedra para a tua fronte fría
—para a tua alma mar e vento duro.
Ti sí poeta, fenecido de algas verdes
o teu único corpo, silencioso e breve.

Agora escoita ehí, nese outro lado,
onde ás mareas e a Deus e á sombra toda
coma o Norés se repite, fondo estrano,
viaxeiro antergo, gueivota no teu sangue.

Nós non choramos. Finamente tristes
desconsolado ouvido inacabábel somos.

Álvaro Cunqueiro: Dona do corpo delgado (1950)

Versións:
César Morán: Derradeira elexía a Manoel Antonio; Haberá primavera; 2011; Pista 12

viernes, 7 de julio de 2017

O cantar de Mari-Pepa

      Cantan na rúa os neniños
o cantar de Mari-Pepa,
e, por vel-os, os pardaes
axexan baixo das tellas:

      —A serriña, serra,
      ti pol-o mar
      i-eu pol-a terra.

—Canta, canta, miña rula;
canta, canta, Mari-Pepa,
o cantariño sinselo,
o cantar que sempre empeza:

      —A serriña, serra,
      tí, pol-o mar
      i-eu pol-a terra.

Collen a filaza os nenos
e unha crus fixeron d-ela,
e, mentras un tira aos lados,
o outro tira pr-âs pernas:

      —A serriña, serra,
      tí, pol-o mar
      i-eu pol-a terra.

—Cantemos, cantemos sempre,
nenos da estirpe galega,
o cantar de «Cantaceibe»,
o cantar de Mari-Pepa:

      —A serriña, serra,
      ¡tí, pol-o mar
      i-eu pol-a terra!

Antón Zapata: A roseira da soidade* (1953)

Versións:
Suso Vaamonde: O cantar de Mari-Pepa; Rapazas, rapaces e rapazadas; 1997; CD1, Pista 5



*[Publicado orixinalmente en Alborada, Revista da Asociación Benéfica y Cultural do Partido de Corcubión en Bos Aires, nº 75, abril-maio de 1933. (Villar González, Arximiro B.: A poesía galega de Antón Zapata García. Edición e estudo. Tesis doctoral. Facultade de Filoloxía: Departamento de Filoloxía Galega. Universidade de Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións e Intercambio Científico. 2008.).]

Cantar do vento lixeiro

Vèntiño, vènto lixeiro,
fresquiño e arrolador.
¡Cántas cousas che dixèra
si non foras falador!

Vèntiño das azas longas
sèmpre a voar, a voar.
¡Cántas cousas che contara
si n'as foras a contar!

Vèntiño das azas longas,
sèmpre a batir, a batir.
Vèntiño ¡si me levaras
a onde eu quixèra ir!

Vèntiño que vas tan lèdo,
corre, corre, rî que rî.
Vèntiño, si vas pra alá,
¡ai!, léva-me canda a ti...

Xosé María Crecente Vega: Codeseira (1933)

Versións:
Suso Vaamonde: Cantar do vento lixeiro; Rapazas, rapaces e rapazadas; 1997; CD1, Pista 10

miércoles, 5 de julio de 2017

O arco da vella

O arco da vella
no ceo subido
co seu colorín,
co seu colorido.

O arco da vella
con sete colores
que teñen no ceo
beleza de flores.

O arco da vella
no ceo chantado
co seu colorín,
co seu colorado.

O arco da vella
é un arco triunfal
con sete guerreiros
que a ninguén fan mal.

O arco da vella
de luz feito é.
¡Resulta un milagre
que siga de pé!

Manuel María: Os soños na gaiola (1968)

Versións:
Suso Vaamonde: O arco da vella; Os soños na gaiola; 1978; Disco 2, Lado A, Pista 5

martes, 4 de julio de 2017

Canción para ir ao mar de pesca

Pra que anden gordos todos os nenos
e polo Agosto haxa máis festas,
imos buscare xunto das illas
unha corvina,
unha faneca,
un abadexo,
unha morea.

Pra que en Galicia cheiren as fábricas
de salazón e mais de conserva,
imos ao mar con harpón ou liña
a pescar rincha,
congros e alcriques,
moita pescada,
unha balea.

Pra que as mulleres berren na praza
e haxa ruído polas tabernas,
traerei con nasa, rede ou fisga
luras e polbos,
muxos e nécoras,
meros e sargos,
sollas e vieiras.

Hei de pescare con xeito ou baca,
con bou ou cunha pobre gamela
unha centola,
xouba e sardiña,
un rodaballo,
unha doncela.

Imos ao axexo, imos ao escuro,
cando a ardentía ou a lúa chea,
e aseñaremos por estas rías
o lombrigante,
bonito duro,
moitos xurelos,
a palometa,
un ollomol,
unha zapata,
un peixe-sapo,
un fura-areas,
a robaliza,
a maragota,
o pinto, a raia
e toda a pesca.

Bernardino Graña: Profecía do mar (1966)

Versións:
Suso Vaamonde: Cantiga para ir ao mar de pesca; Rapazas, rapaces e rapazadas; 1997; CD1, Pista 3

lunes, 3 de julio de 2017

O arado

Labrado da miña mau
fixen coa miña navalla,
un aradiño de pau …

Leva timón e chavella
¡i unha rella furadora
feita dunha lata vella!

Ten orelleiras; rabela
tan luída e rematada
¡que namora mirar pra ela!

O meu arado é tan feito
¡que pode incruso esfender
labradíos a barbeito…!

¡Teño xa que darlle estreno
ó meu arado arador,
ó meu arado pequeno…!

¡E non sei a onde hei de ir
buscar os bois que preciso,
buscar os bois pra xunguir!

Manuel María: Os soños na gaiola (1968)

Versións:
Fuxan os Ventos: O aradiño; Fuxan os Ventos; 1976; Cara 2, Corte 6



Fuxan os ventos: O aradiño; Chegaremos; 1980; Cara A, Corte 5

(Reedición da versión do disco Fuxan os Ventos, do ano 1976.)

domingo, 2 de julio de 2017

Cinco fiestras colgadas

SOL:

    Cinco fiestras colgadas
    da mesma alba rosa:
    vivas,
            intactas,
                        núas,
    con arelas de mans,
    coma espellos de mastros.


SOMBRA:

    Cinco fiestras colgadas
    da mesma alba turba:
    quedas,
                chás,
                        duras,
    sin afáns de presencia,
    sin afáns de fuxida.


SEMPRE:

    Cinco fiestras: soio.

Álvaro Cunqueiro: Mar ao norde (1932)

Versións:
César Morán: Cinco fiestras colgadas; Haberá primavera; 2011; Pista 5

sábado, 1 de julio de 2017

O alma venturosa

LISANDRO

O alma venturosa,
Que del humano velo,
Libre al alta region viva volaste,
Dejando en tenebrosa
Carcel de desconsuelo
Mi vida, aunque contigo la llevaste.
Sin ti, escura dejaste
La luz clara del dia,
Por tierra derribada,
La esperanza fundada
En el mas firme assiento de alegría;
En fin con tu partida,
Quedó vivo el dolor, muerta la vida.

Enbuelto en tus despojos,
La muerte se ha llevado
El mas subido estremo de belleza;
La luz de aquellos ojos,
Que en averte mirado
Tenian encerrada su riqueza;
Con presta ligereza
Del alto pensamiento,
I enamorado pecho,
La gloria se ha deshecho
Como la cera al sol, o niebla al viento;
I toda mi ventura
Cierra la piedra de tu sepultura.

Cómo pudo la mano
Inexorable, i cruda,
I el intento cruel, facinoroso,
Del vengativo hermano,
Dejar libre, i desnuda
Tu alma del mortal velo hermoso?
Por qué tuvo el reposo
De nuestros corazones?
Que si no se acabaran,
En uno se juntaran,
Con honestas, i santas condiciones;
Ai fiera mano esquiva
Cómo ordenaste que muriendo viva!

El llanto sempiterno,
Mi anima mezquina,
Los años pasará meses, i días,
La tuya en gozo etrno,
I edad firme, i contina,
No temerá del tiempo las porfias,
Con dulces alegrias,
Verás firme la gloria
Que tu loable vida
Te tuvo merecida,
I si puede caber en tu memoria;
Del suelo no perderla,
De quien tantos te amó deves tenerla.

Mas, o quan simple he sido!
Alma bendita, i bella,
De pedir que te acuerdes, ni aun burlando
De mi que te he querido,
Pues sé que mi querella,
Se irá con tal favor eternizando;
Mejor es, que pensando
Que soi de ti olvidado,
Me apriete con mi llaga,
Haga que se deshaga
Con el dolor, la vida que ha quedado;
Con tan estraña suerte,
Que no tiene por mal el de la muerte.

Goza en el santo coro,
Con otras almas santas,
Alma de aquel seguro bien eterno;
Alto rico tesoro,
Mercedes gracias tantas,
Que goza el que no huye el buen sendero;
Alli gozar espero,
Si por tus passos guio,
Contigo en paz eterna
De eterna primavera,
Sin temor, sobresalto ni desvio;
A esto me encamina,
Pues será hazaña de tus obras dina.

Y pues vosotras, celestiales almas,
Veis el bien que deseo,
Creced las alas a tan buen deseo.

Miguel de Cervantes: La Galatea (1585)

Versións:
Ángel Corpa: Ay!, alma venturosa; Amor tiene por nombre; 2005; Pista 7