sábado, 30 de septiembre de 2017

O foguete

O foguete sube ao ceo
como un raio.
Perde forza e cae ao chao
nun desmaio.

¡O foguete chega as nubes!
¡Qué bravura!
¡Qué de estalos! ¡Qué bruído!
¡Pouco dura!

Mais a cana do foguete
cae de plano.
¡Qué aguillada de xoguete!
¡Qué galano!

Manuel María: Os soños na gaiola (1968)

Versións:
Suso Vaamonde: O foguete; Os soños na gaiola; 1978; LP1, Cara A, Corte 7

jueves, 28 de septiembre de 2017

Desta terra

Auga, pedra, sol e vento
aquí a ledicia é tanta
que todo rebule e canta
e o Ulla vaise contento.
Teño nesta terra asento
e un sentimento profundo,
un amor vivo e rotundo
polo val onde nacín,
levo a Gres dentro de min,
son deste anaco do mundo.

Xosé Neira Vilas: Dende Gres (2004)

Versións:
Xosé Neira Vilas: Desta terra; Cantos de lembranza; 2014; Pista 1

miércoles, 27 de septiembre de 2017

O falar das fadas

   Fálame n-esa fala melosiña
que celestiales armunias ten;
fálame n-o lengoaxe d' a terriña

        s' é que me queres ben.

   Se desexas provar d' o teu cariño
as tenruras, o fogo y-a pasion,
probas con me chamares «amantiño»

        que me tes moito amor.

   Se ch' eu digo que fôra meu encanto,
vivir sempre ond' a ti, xuntos morrer,
terás dito que sintes outro tanto
        con escramar «¡canté!»

   Chámame «mintireiro» s' enganada
d' o que che diga chegas á dudar;
«toliño» si ô falar, pol-a calada
        che roubo un bico ou mais.

   Fálame n-esa fala qu' espresando
tristuras, fai sentir ô curazon
non sei que morno acabamento brando,
        nin que vaga emocion.

   Fálame n-esa fala pracenteira
que cando goces espresarnos quer,
é mais leda qu' os tonos d' a muiñeira,
        é mais dolce que a mel.

   N-unha sola palabra dinos tanto
este noso falar feitizador,
q' unha pulla, un poema, a risa o pranto,
        condensa n-unha voz.

   Arrólame c' os ecos d' esa fala
que tan ben fai sourrir como chorar;
múseca que os oubidos non regala
        d' as xentes d' outro chan.

   Fálame n-o lenguaxe d' os gallegos
se me queres facer moito sentir;
n-a fala que hastra en lábeos de labregos

        non sei que ten pra min.

   Arrólame c' o ritmo regalado,
co-a sonora infinita vibracion
d' o falar poI-as fadas inventado

        pra meigar curazós.

   Xa de neno, esa fala melosiña,
o meu feitizo, a miña groria foi;
fálame n-o lenguaxe d' a terriña

        s' é que me tes amor.

Valentín Lamas Carvajal: Saudades gallegas (1880)

Versións:
Ana Kiro: A fala melosiña; Galega traballadora; 1982; Cara B, Corte 3

lunes, 25 de septiembre de 2017

Anisia

Tamén ti es de Gres,
amiga, amada.
De Gres e miña, nosa,
de nós todos.
Deste río, deste val e destes montes.
Es desta terra,
deste vello lugar,
da xente desta aldea
que te agarima
dende que aquí pousaches
as túas ás de pomba tropical.
Es de aquí e dalá
—daquela Antilla,
daquel soleado corazón—.
Es palma e piñeiro,
sinsonte e rula,
gaita e bongó.
Dúas patrias
que o mesmo mar abraza.

Es de Gres, deste eido.
Así o sinto
cando regas acevros e camelias,
e ollas estes campos verdecentes,
e bebes destas augas,
e recolles un seixo milenario,
e vas polos meus carreiros
ou falas cos vecinos
na lingua ancestral, viva e sagrada.

Anisia,
cidadana do mundo,
árbore florecida
con raíces en Cuba
e a vizosa ramaxe
con espacio de seu, intransferible
neste doce, inmemorial recanto.

Xosé Neira Vilas: Dende Gres (2004)

Versións:
Manoele de Felisa: Anisia; Cantos de lembranza; 2014; Pista 10

O avó Santiago

Meu avó e padriño era zoqueiro
de vira e contraforte,
de taboela no peito,
de xabre en retallo de ameneiro.
Contaba o tempo por zocos
coma quen conta estrelas.

Meu avó era músico,
poeta acompañado.
Con dedos labradores
repinicaba o clarinete
en soutos e rueiros, máis alá
da canseira e da lama dos camiños.

Meu avó era labrego,
sabía de ceifas e restrebas,
temperanzas e lúas,
e invocando a Ceres,
sen sabelo,
celebraba o milagre das anadas.

Meu avó era un mestre.
Ensinoume solfexo e silabario,
nomes de ferramentas e paxaros
e mil sabencias máis.
E amor á vida que se ía,
que se lle foi nos meus doce
deixándome orfo de palabras.

Xosé Neira Vilas: Dende Gres (2004)

Versións:
Manoele de Felisa: O avó Santiago; Cantos de lembranza; 2014; Pista 11

jueves, 21 de septiembre de 2017

A nai

A nai era o tempero,
o equilibrio no ser e no facer.
Era quen anunciaba cada abrente,
cada estación, cada equinoccio,
cada fase da lúa,
cada sementeira e cada ceifa.

Era un reloxo natural,
unha campá entrañable,
un latexo alerta, acompasado,
unha rosa náutica
sinalando o rumbo de nós todos.

A nai era o ritmo,
a medida íntima do tempo.
Trouxo á luz deste mundo sete fillos,
sete gromos
que abrollaron en Gres
puntualmente
cada dúas voltas da terra tras do sol.

A nai era a palabra
que tecía agarimos,
o alboreo
sobre o noso horizonte florecido.

Xosé Neira Vilas: Dende Gres (2004)

Versións:
Uxía Blanco: A nai; Cantos de lembranza; 2014; Pista 12

O desfiladeiro das bestas

                                                            Para Fatma e Lala

                                                            A vitoria alimenta o ódio,
                                                            Pois os vencidos non son felices.
                                                                                            BUDA

Era crente e coñecía todos os preceptos da súa relixión. Interpretaba, ao igual que a súa familia, as palabras do profeta con esperanza e intelixencia.

Era muller e foi cando cativa á escola coránica. Logo estudou para mestra, e desde a súa aula ensinaba a nenos e nenas o entendimento, a concordia e o felicísimo sabor da paz.

Era afgana e membro dunha tribu das montañas próximas a Kabul. Amaba os animais e a natureza. Conservaba a caricia do cabalo e a semente dos prados no seu corazón.

Era crente, muller e afgana. Era o gozo da vida. Despois viñeron os talibáns.

Lino Braxe: A caricia da serpe (1999)

Versións:
A caricia da serpe: Somalia – O desfiladeiro das bestas*; A caricia da serpe; 2005; Pista 1



*[A musicalización deste poema está precedida polo recitativo do poema Somalia, da obra de Lino Braxe: A caricia da serpe, do ano 1999.]

miércoles, 20 de septiembre de 2017

E cómo doi a luz

E cómo doi a luz
—xa de tan branca negra—
no corazón da mañán.
Entra en sí mesma
en mareas incertas
lixeira anque profunda
simple anque crara.
E cómo doi a vela
—xa de tan branca negra—
sempre no seu sitio
anque en mudanza sempre!

Álvaro Cunqueiro: Mar ao norde (1932)

Versións:
César Morán: E cómo doi a luz; Haberá primavera; 2011; Pista 7

lunes, 18 de septiembre de 2017

O corvo de Noé

A pomba cumpriu a misión.
              Volveu á arca
e deitou o signo na man de Noé.
Mais o corvo afastouse
nun refacho de vento,
saíu da historia
do escarmento divino
cun trazo desastrado,
pintou con ás o autorretrato
do voar farrapento,
signo el mesmo
do lévedo inmortal do despoxo,
e foi pousar na identidade prófuga da neve.
Todo está nesa voz
leal á soidade.
Gralla con humor negro o desertor.
Parodia o estilo marcial de Deus.
Roucas voces de mando,
e unha piadosa maldición enxertada no vento,
esa lápida nómade
que de todo home debería dicir:
              Morreu porque el quixo

Manuel Rivas: A desaparición da neve (2009)

Versións:
Manuel Rivas: O corvo de Noé; A desaparición da neve; 2009; Pista 12

jueves, 14 de septiembre de 2017

É a hora enteira

Move, corre. É a hora enteira
Tódalas tuas arelas de ser cantiga
valdéiranse agora. Esculca!
Molla os ollos na sombra:
Espéllate á ti mesma:
Xeme, treme. É o brinco da luz.

Álvaro Cunqueiro: Mar ao norde (1932)

Versións:
César Morán: É a hora enteira; Haberá primavera; 2011; Pista 8

miércoles, 13 de septiembre de 2017

O demo

Das millenta falcatrúas
que nos fan, e que facemos,
¿a quén se lle bota a culpa
na miña parroquia?
Ó demo.
O demo apaga os candiles,
o demo queima os palleiros,
entra o demo nunha casa
e anda todo ós catro ventos;
no hai reparto de consumos
sin intervención do demo;
él é o que mata e esfola,
e o que revolve o concello;
él é quen me tenta a min
sempre que publico versos;
e ás mozas que están... pra diante
tamén as tentou... ¡o demo!

Antonio Noriega Varela: Do Ermo (1920)

Versións:
Mareira: O demo; Mareira; 1980; Cara B, Corte 5

jueves, 7 de septiembre de 2017

Anduriñas veñen

Anduriñas veñen,
anduriñas van...

Fan os seus niñiños,
logo criarán.

Paxariños novos
pronto voarán
co seu chío chío,
co seu chío cha...

¡Déixate, meu neno,
déixate arrolar,
que as anduriñas
logo chegarán!

Faránche a... rru... rru...
faránche a... a... a...
¡Cancións por o vento
elas cantarán!

Anduriñas veñen,
anduriñas van...
¡Déixate, meu neno!
¡Déixate arrolar!

Dora Vázquez: Oriolos neneiros (1975)

Versións:
Suso Vaamonde: Anduriñas veñen; Rapazas, rapaces e rapazadas; 1997; CD2, Pista 5

miércoles, 6 de septiembre de 2017

O dedo na chaga

Estas palabras que digo
abróllanme dende o fondo
porque eu endexamáis escondo
a canción que vai conmigo.

Cos meus cantares consigo
ser coma o vento lixeiro,
ninguén me marca o sendeiro,
ninguén me dicta a canción,
teño limpo o corazón
pra vivir ceibe e senlleiro.

Meu canto rudo e sinceiro
co badoco non se avén.
Desprezo a todo o que ten
alma servil de logreiro
sen outro Deus que o diñeiro.

Meu canto a ninguén falaga,
ninguén por cantar me paga,
soio o povo, meu irmán,
aplaude o meu canto chan,
se poño o dedo na chaga.

Celso Emilio Ferreiro: Inédito* (1970)

Versións:
Xulio Formoso: O dedo na chaga; Galicia canta (VVAA); 1970; Cara B, Corte 6



Suso Vaamonde: O dedo na chaga; Loitando; 1973; Lado 1, Corte 1



Xerardo Moscoso: O dedo na chaga; Galicia; 1976; Cara 1, Corte 3



Xerardo Moscoso: O dedo na chaga; Acción galega; 1977; Cara A, Corte 4



*[Este poema foi composto por Celso Emilio Ferreiro en castelán para Xulio Formoso, que o incluiría posteriormente no seu cuarto álbum discográfico: La canción que va conmigo, 1974. O propio Celso Emilio Ferreiro traduciuno ao galego para formar parte do disco colectivo Galicia Canta (Caracas, 1970).]