martes, 31 de enero de 2017

Nana del niño muerto

        Nanas
                    A Milagro Díaz de Cevallos, mi prima*

        El niño muerto**

Barquero yo de este barco,
sí, barquero yo.

Aunque no tenga dinero,
sí, barquero yo.

Rema, niño, mi remero;
no te canses, no.

Mira ya el puerto lunero,
mira, miraló.

Rafael Alberti: Marinero en tierra (1925)

Versións:
Rosa León: Nana del niño muerto; Paloma desesperada; 1989; Pista 12



*[Sen dedicatoria en toda-las edicións posteriores á prínceps.]
**[Publicada xunto ás tres nanas seguintes (El niño malo, La cigüeña, La tortuga) na Revista de Occidente, en xullo de 1925. Titulada en toda-las edicións posteriores á prínceps: Nana del niño muerto.]

lunes, 30 de enero de 2017

Castellanos de Castilla

    Castellanos de Castilla,
tratade ben ós gallegos;
cando van, van como rosas;
cando vén, vén como negros.


    —Cando foi, iba sorrindo;
cando veu, viña morrendo;
a luciña dos meus ollos,
o amantiño do meu peito.


    Aquel máis que neve branco,
aquél de dosuras cheio,
aquél por quen eu vivía
e sin quen vivir non quero.


    Foi a Castilla por pan,
e saramagos lle deron;
déronlle fel por bebida,
peniñas por alimento.


    Déronlle, en fin, canto amargo
ten a vida no seu seo...
¡Castellanos, castellanos,
tendes corazón de ferro!


    ¡Ai!, no meu corazonciño
xa non pode haber contento,
que está de dolor ferido,
que está de loito cuberto.


    Morréu aquel que eu quería,
e para min n'hai consuelo:
sólo hai para min, Castilla,
a mala lei que che teño.


    Premita Dios, castellanos,
castellanos que aborreso,
que antes os gallegos morran
que ir a pedirvos sustento.


    Pois tan mal corazón tendes,
secos fillos do deserto,
que si amargo pan vos ganan,
dádesllo envolto en veneno.


    Aló van, malpocadiños,
todos de esperanzas cheios,
e volven, ¡ai!, sin ventura,
con un caudal de despresos.


    Van probes e tornan probes,
van sans e tornan enfermos,
que anque eles son como rosas,
tratádelos como negros.


    ¡Castellanos de Castilla,
tendes o corazón de aceiro,
alma como as penas dura,
e sin entrañas o peito!


    En trós de palla sentados,
sin fundamentos, soberbos,
pensás que os nosos filliños
para servirvos naceron.


    E nunca tan torpe idea,
tan criminal pensamento
coupo en máis fatuas cabezas
nin en máis fatuos sentimentos.


    Que Castilla e castellanos,
todos nun montón a eito,
non valen o que unha herbiña
destes nosos campos frescos.


    Sólo pesoñosas charcas
detidas no ardente suelo,
tes, Castilla, que humedezan
esos teos labios sedentos.


    Que o mar deixóute olvidada
e lonxe de ti correron
as brandas auguas que traen
de prantas cen semilleiros.


    Nin arbres que che den sombra,
nin sombra que preste alento...
Llanura e sempre llanura,
deserto e sempre deserto…


    Esto che tocóu, coitada,
por herencia no universo;
¡miserable fanfarrona...!
triste herensia foi por certo.


    En verdad non hai, Castilla,
nada como ti tan feio,
que aínda mellor que Castilla
valera dicir inferno.


    ¿Por qué aló foches, meu ben?
¿Nunca tal houberas feito!
¡Trocar campiños frolidos
por tristes campos sin rego!


    ¡Trocar tan craras fontiñas,
ríos tan murmuradeiros
por seco polvo que nunca
mollan as bágoas do ceo!


    Mais, ¡ai!, de onde a min te foches
sin dor do meu sentimento,
i aló a vida che quitaron,
aló a mortiña che deron.


    Morreches, meu quiridiño,
e para min n'hai consuelo,
que onde antes te vía, agora
xa sólo unha tomba vexo.


    Triste como a mesma noite,
farto de dolor o peito,
pídolle a Dios que me mate,
porque xa vivir non quero.


    Mais en tanto non me mata,
castellanos que aborreso,
hei, para vergonza vosa,
heivos de cantar xemendo:

    ¡Castellanos de Castilla,
tratade ben aos gallegos;
cando van, van como rosas;
cando vén, vén como negros!


Rosalía de Castro: Cantares Gallegos (1863)

Versións:
Aid: Castellanos de Castilla; Rapoemas; 2012; Pista 3

domingo, 29 de enero de 2017

Nana del caballo grande

Habitación pintada de rosa con cobres y ramos de flores populares. En el centro, una mesa con mantel. Es la mañana. Suegra de Leonardo con un niño en brazos. Lo mece. La mujer, en la otra esquina, hace punto de media.

SUEGRA:
        Nana, niño, nana
        del caballo grande
        que no quiso el agua.
        El agua era negra
        dentro de las ramas.
        Cuando llega el puente
        se detiene y canta.
               
        ¿Quién dirá, mi niño,
        lo que tiene el agua
        con su larga cola
        por su verde sala?
               
 
MUJER: (Bajo)
        Duérmete, clavel,
        que el caballo no quiere beber.
               
 
SUEGRA:
        Duérmete, rosal,
        que el caballo se pone a llorar.
               
        Las patas heridas,
        las crines heladas,
        dentro de los ojos
        un puñal de plata.
        Bajaban al río.
        ¡Ay, cómo bajaban!
        La sangre corría
        más fuerte que el agua.
               
 
MUJER:
        Duérmete, clavel,
        que el caballo no quiere beber.
               
 
SUEGRA:
        Duérmete, rosal,
        que el caballo se pone a llorar.
               
 
MUJER:
        No quiso tocar
        la orilla mojada,
        su belfo caliente
        con moscas de plata.
        A los montes duros
        solo relinchaba
        con el río muerto
        sobre la garganta.
               
        ¡Ay caballo grande
        que no quiso el agua!
        ¡Ay dolor de nieve,
        caballo del alba!
               
 
SUEGRA:
        ¡No vengas! Detente,
        cierra la ventana
        con rama de sueños
        y sueño de ramas.
               
 
MUJER:
        Mi niño se duerme.
               
 
SUEGRA:
        Mi niño se calla.
               
 
MUJER:
        Caballo, mi niño
        tiene una almohada.
               
 
SUEGRA:
        Su cuna de acero.
               
 
MUJER:
        Su colcha de holanda.
               
 
SUEGRA:
        Nana, niño, nana.
               
 
MUJER:
        ¡Ay caballo grande
        que no quiso el agua!
               
 
SUEGRA:
        ¡No vengas, no entres!
        Vete a la montaña.
        Por los valles grises
        donde está la jaca.
               
 
MUJER: (Mirando)
        Mi niño se duerme.
               
 
SUEGRA:
        Mi niño descansa.
               
 
MUJER: (Bajito)
        Duérmete, clavel,
        que el caballo no quiere beber.
               
 
MUJER: (Levantándose, y muy bajito)
        Duérmete, rosal.
        que el caballo se pone a llorar.
               

(Entran al niño. Entra Leonardo)

(…)

Federico García Lorca: Bodas de sangre. Acto Iº, Cuadro IIº (1933)

Versións:
Los Juglares: Nana del caballo grande; Lorca; 1973; Cara 1, Corte 3



Camarón: Nana del caballo grande; La leyenda del tiempo; 1979; Cara B, Corte 5



Camarón: Nana del caballo grande; Soy gitano; 1989; Cara B, Corte 4



Camarón: Nana del caballo grande; Autorretrato; 1990; Pista 19

(Reedición da versión do disco Soy gitano, do ano 1989.)




Camarón: Nana del Caballo grande; Los gitanos cantan a Federico García Lorca; 1994; Pista 10

(Reedición da versión do disco Soy gitano, do ano 1989.)



Camarón: Nana del caballo grande; Antología; 1996; CD3: Apoteosis; Pista 15

(Reedición da versión do disco Soy gitano, do ano 1989.)



Camarón: Nana del caballo grande; Antología inédita; 2000; Pista 7



Susi: Nana del caballo grande; Por Camarón (VVAA); 2002; Pista 10



Mirta Karp e Sergio Aschero: Nana del caballo grande; Poecanto; 2010;



India Martínez: Nana del caballo grande; Otras verdades; 2012; Pista 12



Carmen Paris: Nana del caballo grande; La novia, BSO; 2015;

sábado, 28 de enero de 2017

Cando a luniña aparece

    Cando a luniña aparece
i o sol nos mares se esconde,
todo é silencio nos campos,
todo na ribeira dorme.
Quedan as veigas sin xente,
sin ovelliñas os montes,
a fonte sin rosas vivas,
os árbores sin cantores.
Medroso o vento que pasa
os pinos xigantes move,
i á voz que levanta triste,
outra máis triste responde.
Son as campanas que tocan,
que tocan en sons de morte,
i ó corasón din: "N'olvides
ós que para sempre dormen."

    ¡Qué triste! ¡Qué hora tan triste
aquela en que o sol se esconde,
en que as estreliñas pálidas
tímidamente relosen!
Aló as montañas confusas
de espesas niebras se croben,
i a casa branca en que el vive,
en sobra espesa se envolve.
En vano miro e máis miro,
que os velos da negra noite
entre ela i os meus olliños
traidoramente se poñen.

    ¿Qué fas ti mentras, meu ben?
Dime dónde estás, en dónde,
que te aspero e nunca chegas,
que te amo e non respondes.
¿Morreches, meu queridiño?
¿O mar sin fondo tragóute?
¿Leváronte as ondas feras
ou te perdeches nos montes?
Vou perguntando ós airiños,
vou perguntando ós pastores,
ás verdes ondas pergunto
e ninguén, ¡ai!, me reponde.
Os aires mudiños pasan,
os pastoriños non me oien,
i as xordas ondas fervendo
contra os penedos se rompen.
Mais ti non morreche, ingrato,
nin te perdeches nos montes;
ti, quisáis, mentras que eu peno,
dos meus pesares te goces.
¡Coitada de min! ¡Coitada!
Que este meu peitiño nobre
foi para ti deble xunco
que ó menor vento se torce.
¡I en recompensa ti olvídasme!
Dasme fel e dasme morte...
¡Que éste é o pago, desdichada,
que á que ben quer dan os homes!
Mais ¡qué importa!, ben te quixen...
Querréite sempre... Así compre
a quen con grande firmesa
vidiña i alma entregóuche.

    Aí tes o meu corasón,
si o queres matar ben podes:
pero, como estás ti dentro,
tamén, si ti o matas, morres.


Rosalía de Castro: Cantares Gallegos (1863)

Versións:
Los Tamara: Mentras eu peno; Miña Galicia verde; 1974; Cara A, Corte 1



Los Tamara: Mentras eu peno; O enxebre dos Tamara; 1979; Disco 2, Cara A, Corte 2

(Reedición da versión do disco Miña Galicia verde, do ano 1974.)



Los Tamara: Mentras eu peno; Los Tamara; 1987; Pista 1

(Reedición da versión do disco Miña Galicia verde, do ano 1974.)



Antoloxía: Mentras eu peno; Vai por tí, vello. Música e poesía; 2007; Pista 1



Tempo catro sexteto: Cando a luniña aparece; Os ollos que falan; 2014; Pista 5

viernes, 27 de enero de 2017

Nana de la mora

Que no venga la mora,
con dientes verdes:
toda la noche
ligero duerme.

Duerme ligero,
que si la mora viene,
en el sueño escondido
no podrá verte.

La mora grande,
con dientes verdes:
no llames a mi niño
ni lo despiertes.

José Ángel Valente: Breve son (1968)

Versións:
Paco Ibáñez: Nana de la mora; Paco Ibáñez 3; 1969; Pista 12

miércoles, 25 de enero de 2017

¡Calade!

    Hai nas ribeiras verdes, hai nas risoñas praias
e nos penedos ásperos do noso inmenso mar,
fadas de estraño nome, de encantos non sabidos,
que só con nós comparten seu prácido folgar.

    Hai antre a sombra amante das nosas carballeiras,
e das curtiñas frescas no vívido esprendor,
e no romor das fontes, espritos cariñosos
que só ós que aquí naceron lles dan falas de amor.

    I hai nas montañas nosas e nestes nosos ceos,
en canto aquí ten vida, en canto aquí ten ser,
cores de brilo soave, de trasparencia húmida,
de vaguedade incerta, que a nós só dá pracer.

    Vós, pois, os que naceches na orela doutros mares,
que vos quentás á llama de vivos lumiares,
que só vivir vos compre baixo un ardente sol,
calá, se n'entendedes encantos destos lares,
cal, n'entendendo os vosos, tamén calamos nós.

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
O val das mouras: ¡Calade!; Rosalía; 2015; Pista 5

domingo, 22 de enero de 2017

Nana de la adúltera

No subas mi vida
no vengas ahora
que está en casa el padre
del niño que llora.
 
 
Ahora no
ahora no
ahora no amor mío
ahora no.
 
 
  El padre se viste
para ir al cuartel.
Padre amante y niño
me matáis los tres.
Ahora no
ahora no
ahora no amor mío
ahora no.
 
Ya se fue el papón
ya puedes subir
mi niño se duerme
y yo estoy por ti.
 
 
Ahora sí
ahora sí
ahora sí amor mío
ahora sí.
 

José Agustín Goytisolo: Del tiempo y del olvido (1977)*

Versións:
Rosa León: Nana de la adúltera; Y si partimos todo a la mitad; 1986; Pista 7



Paco Ibáñez: Nana de la adúltera; Canta a José Agustín Goytisolo; 2002; Pista 9



*[O poema aparece publicado, por vez primeira, nesta obra co seguinte texto explicativo inicial “Arreglo de una antiquísima canción que escuché en Asturias”. Aparece, de novo, na obra Del tiempo y del olvido (1980) e na obra Palabras para Julia y otras canciones (1980), neste caso con modificacións significativas: desaparece o texto explicativo inicial, os espacios en branco entre os vs.4-5 e vs.20-21 e engade unha estrofa nova entre as dúas anteriores. Finalmente tamén aparece na obra Palabras para Julia (1990) coa versión definitiva. José Agustín Goytisolo: Poesía completa; Edición, prólogo e notas de Carmen Riera e Ramón García Mateos; Poesía, 178; Editorial Lumen, Barcelona, 2009; ISBN: 978-84-264-1409-5]

A emigración

Cando nas noites de luar caladas
vía unha estrela polo ceo correr,
decía miña nai, cas maus direitas:
                "¡Dios te guíe con ben!"

Dende entón, cando vexo que un gallego
a terra deixa onde infelís naceu,
i achego busca noutras praias, digo:
                "¡Guíete Dios!", tamén.

Non o culpo, ¡coitado!, non o axo,
non pido pragas nin castigos pra el,
nin de que é dono de coller me esquezo
                pra onde lle conviñer.

Que aquel que deixa seu natal curruncho
e fóra dos seus eidos pon os pés,
cando troca o seguro polo incerto,
                ¡motivos ha de ter!

Preguntaille, e diravos que sin rego
o milleiral, o lume sin cardés,
sin herba o gando e sin traballo o home,
                non se poden manter.

Diravos, si, que é pouco canto gana
prás arcas do señor e prás do Rei;
¡fai un mes que non comen cousa quente
                os fillos i a muller!

E diravos que porque de us destrales
mercou nunha ocasión us poucos bes,
¡xuroulle o crego non lle dar sagrado
                si chegar a morrer!

I havos decir que lonxe, alá moi lonxe,
alende o mar que o vai tragar tal ves,
si libertá, si pan non logra, santa
                tumba terá xiquer...

¿Quen sodes vós, chorosos niquitates,
ruís louvadores dun Poder cruel,
que as alas de ouro dun esprito libre
                agrilloar querés?

¿Por virtú de cal próvida promesa,
en nome de que Dios nin de que lei
querés que aquel que a morte condenastes
                non fuxa, si puder?

¿Que lle ofrecedes na nativa terra
a ese que a cruzar vai mares de fel?
¿Resignación? —Con ela non se come...
¿Fe? —¡Non lle basta a fe!...

¡Correde o velo que a Xusticia encubre!
Daille traballo, libertá, saber...
¡Non é digna dos ósos de seus fillos
                patria que os non mantén!

Dicen que como o Miño, o noso pobo
na terra donde nace quer morrer;
pero o sono do río é sosegado
                i o de este non o é.

O río ten un leito mulidiño,
perfumado de rosas e cravés;
tamén tiña outro o pobo; mais... vendéronllo,
                i agora non o ten.

¡Deixaino que o adiquira donde poida!
Deixade ó gafo Xob co fol á res
buscar o muladar onde se espiolle.
¿Sanará?... Pode ser.

A civilización i as anduriñas
dunhas terras prás outras van e vén;
querer que non emigren e matalas
                o mesmo ven a ter.

Curros Enríquez: Aires da miña terra (1880)

Versións:
Xoán Rubia: A emigración; Xoán Rubia. EDIGSA/XISTRAL - Xis 7 (EP); 1969; Lado 2, Corte 1



Aid: A emigración; Rapoemas; 2012; Pista 7



A Quenlla: Emigración; 30 anos con A Quenlla de amor, dor e loita; 2014; CD2, Pista 13

viernes, 20 de enero de 2017

Nana a la nena de la pena

Nana nena
(duerme pena).
Nana nena,
yo te acaricio
la melena.
Nana nena,
mañana serás
más buena.
Nana nena,
te acunan los hippies
del Sena.
Nana nena.
No dormiremos
la Nochebuena,
ahora sí,
duerme nena
duerme pena
nana nena...
(¡La que se duerme soy yo!)

Gloria Fuertes: Historia de Gloria: (amor, humor y desamor) (1980)

Versións:
Silvia Comes: Nana a la nena de la pena; Fuertes; 2014; Pista 12

jueves, 19 de enero de 2017

A un batido, outro batido

    A un batido, outro batido;
a unha dor, outro delor;
tras dun olvido, outro olvido;
tras dun amor outro amor.

    I ó fin de fatiga tanta
e de tan diversa sorte,
a vellés que nos espanta
ou o repousar da morte.

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
Najla Shami: Tempo de inverno*; Na lingua que eu falo; 2014; Pista 1



*[A versión musical de Najla Shami está precedida polo poema Cando era tempo de inverno, da obra de Rosalía de Castro: Follas Novas, do ano 1880.]

miércoles, 18 de enero de 2017

Cabe das froles a nena

            Cabe das froles a nena
        canta alegre o seu cantar,
        i é branca como azucena,
        pálida como o luar.
        E onde a boquiña, un lunar
gracioso lle dou Dios, tan feito, tanto,

        que é de todos o encanto.

            Cor de luar..., ¡qué cor lindo!,
        uns ollos cal noite escura,
        labios que falan sorrindo,
        i aquel sinal... Fermosura
        máis, non cabe en criatura
que a Dios quixo darche, linda rosa,

        doce, casta e preciosa.

            Ser amada, ése é o teu sino,
        amada cal n'outra houber,
        e ¡qué dichoso destino!:
        ser querida e ben querer.
        Ei a ambición da muller
e o soio ben que buscan sin medida

        nesta mísera vida.

            Pero, nena alunarada,
        ¿sabes o que o refrán di?
        Que é en amores desdichada
        a que un lunar ten así.
        E tamén din que o eres ti,
a pesar das risadas dos teus labios

        que non saben de agravios.

            En boa hora ou en mal hora,
        que nesto de namorar
        tamén se mete a traidora
        mala sorte a traballar.
        E métese a enfeitizar
corazóns inocentes e almas puras

        n'afeitas a amarguras.
.................................................
.................................................
            ¡Ai da nena alunarada,
        pálida como o luar!
        Cómo canta o seu cantar
        tan serena, e sin pensar
que á que lunares ten, fertuna esquiva
        lle ha de ser mentras viva.

            Alegre e dichosa canta
        aquela linda canzón,
        que trai á súa mente tanta
        querida recordazón,
        que asín é coma oración
que a ialma, triste, con amor marmura
        pedindo a Dios ventura.

            I ela non pensa, toliña,
        e non maxina a coitada
        que mal tras do amor camiña
        e ten fertuna menguada
        e que nase alunarada:
que a que ten un lunar tan primoroso
        nunca terá reposo.

            Tan soio te agardan penas,
        linda rosa a do lunar;
        as grandes tras das pequenas,
        unha tras outra a chamar
        á túa porta han de chegar;
que naide, tal é a forza do destino,
        naide torce o seu sino.

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
Narf: Cabe das froles; Nas tardes escuras; 2013; Pista 3

lunes, 16 de enero de 2017

Nadie la llama, y viene

    Nadie la llama, y viene
                    como el viento.
Saberla nadie la sabe,
    porque no tiene nombre
                ni mandamiento.

                        Con el mandil
                        sécate los ojos
                        quedito quedo
                        con el mandil
                        o con el pañuelo,
                        hermano pequeño.
                        ¿A quién se lo vas a decir?

    Algunos le decían
                    <<Que te espero>>,
y nada se meneaba,
    ni una hoja del bosque
                ni un cabello.
                        Con el mandil.

    ¿No conocéis aquel
                    jardín inmenso,
la perspectiva de pládanos
    y unos duques minúsculos
                en el paseo?
                        Con el mandil.

    Todo de pronto estaba
                    tan quieto.
No había guerra en el mundo,
    y la vida rodaba
                con tal silencio.
                        Con el mandil.

    A la jaula del antro-
                            popiteco
mirando están los turistas
    si la verga le estalla
                de lirios nuevos.
                        Con el mandil.

    Han pasado los días
                    como sueño;
ovillo de lana roja
    se le escapa a la vieja
                de entre los dedos.
                        Con el mandil.

    Y sentados en corro,
                    sonriendo,
lo inesperado esperamos,
    que se levante un soplo
                de tiempo fresco.

                        Con el mandil
                        sécate los ojos
                        quedito quedo
                        con el mandil
                        o con el pañuelo,
                        hermano pequeño,
                                galán.
                        ¿A quién se lo vas a decir?

Agustín García Calvo: Canciones y soliloquios (1976)

Versións:
Amancio Prada: Nadie la llama y viene; Canciones de amor y celda; 1979; Pista 8



Amancio Prada: Nadie la llama y viene; Concierto Canciones y Soliloquios. Teatro Español de Madrid; 1982; Corte 3



Amancio Prada: Nadie la llama y viene; 3 poetas en el círculo; 1998; Pista 15

domingo, 15 de enero de 2017

Bos amores

    Cal olido de rosas que sai de antre o ramaxen
nunha mañán de maio, hai amores soaves
que n'inda vir se sinte, nin se ve cando entraren
pola mimosa porta que o corazón lles abre
            de seu, cal se abre no agosto
            a frol ó orballo da tarde.

    E sin romor nin queixa, nin choros, nin cantares,
brandos así e saudosos, cal alentar dos ánxeles,
en nós encarnan puros, corren coa nosa sangre
i os ermos reverdecen do esprito onde moraren.
            Busca estes amores..., búscaos,
            si tes quen chos poida dare;
            que éstes son sóio os que duran
            nesta vida de pasaxen.

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
Narf: Bos amores; Nas tardes escuras; 2013; Pista 9



Narf: Bos amores; Baladas da Galicia imaxinaria; 2015; Pista 7

viernes, 13 de enero de 2017

Nada más

El aire de los chopos
y vuelvo a recordar.
En un día de marzo
te fuiste. Nada más.

Una sonrisa tuya
o un gesto. Claridad
como la de tus ojos
no he visto. Nada más.

Luego días de ira
dolor y adversidad.
Y en medio de la noche
tu estrella. Nada más.

Por su fulgor perenne
contra la eternidad
te ofrezco unas palabras
de amor. Y nada más.

José Agustín Goytisolo: Final de un adiós (1984)*

Versións:
Amancio Prada: Nada más; Dulce vino de olvido; 1985; Pista 8



Paco Ibáñez: El aire de los chopos; Canta a José Agustín Goytisolo; 2002; Pista 3



Paco Ibáñez: El aire de los chopos; Concierto en el Palau de la Música de Barcelona; 2002; Pista 4



*[O poema aparece tamén recollido na obra Elegías a Julia Gay (1993) e nas antoloxías Poesía para estudiantes (1996) e Poesía (1999). (José Agustín Goytisolo: Poesía completa; Edición, prólogo e notas de Carmen Riera e Ramón García Mateos; Poesía, 178; Editorial Lumen, Barcelona, 2009; ISBN: 978-84-264-1409-5).]

jueves, 12 de enero de 2017

Ben sei que non hai nada

    Ben sei que non hai nada
novo en baixo do ceo,
que antes outros pensaron
as cousas que ora eu penso.

    E ben, ¿para qué escribo?
e ben, porque así semos,
relox que repetimos
eternamente o mesmo.

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
Narf: Así semos; Nas tardes escuras; 2013; Pista 12

Na nao do mar laranxa

Na nao do mar laranxa
anda a noivar.
Seus amores pequeniños
non os contar.

Porase coloradiña
hastra o van.
E tapará os dous ollos
con unha man.

Anda a noivar.
Non o contar!

Álvaro Cunqueiro: Cantiga nova que se chama riveira (1933)

Versións:
Amancio Prada: Na nao do mar laranxa = Hai unha illa loubada*; A dama e o cabaleiro; 1987; Pista 4



Amancio Prada: Na nao do mar laranxa*; 3 poetas en el círculo; 1998; Pista 4



*[A versión musical de Amancio Prada está seguida polo poema Hai unha illa loubada da obra de Álvaro Cunqueiro: Cantiga nova que se chana riveira, do ano 1933.]

martes, 10 de enero de 2017

Amores cativos

                Era delor i era cólera,
            era medo i aversión,
            era un amor sin medida,
            ¡era un castigo de Dios!
    Que hai uns negros amores de índole pezoñenta
que privan os espritos, que turban as concencias,
que morden si acariñan, que cando miran queiman,
que dan dores de rabia, que manchan en que afrentan.
            Máis val morrer de friaxen
                que quentarse á súa fogueira.

Rosalía de Castro: Follas Novas (1880)

Versións:
Narf: Amores cativos; Nas tardes escuras; 2013; Pista 4

lunes, 9 de enero de 2017

Na barra

Na barra dos locais, abertos ata o día,
Encalladas, acaso moribundas sereas,
Apareces ás veces: son mulleres perdidas,
Tenebrosas eurídices, afogadas ofelias.

Seguen sendo fermosas, anque as mancou a vida,
Nos sorrisos de prata, pátinas de tristeza
E un remol de desexos hai nas olladas frías:
É doado fitalas; é difícil querelas.

Nos clandestinos sotos, que prolongan a noite
Cunha ilusión de tebras, cun prodixio de espectros,

Podemos atopalas, perdedoras de nortes,
Nimbadas polos lampos de mortos soles negros,
Cando un segue, extraviado, os perigos das noites
E as luces da mañá abren portas do inferno.

Ramiro Fonte: O detective histórico. A rocha dos proscritos [Poemas complementarios, 1994-2004] (2005)

Versións:
Víctor Aneiros: Na barra; Heroe secreto; 2008; Pista 4

domingo, 8 de enero de 2017

El editor Francisco Arellano, disfrazado de Humphrey Bogart, tranquiliza al poeta en un momento de ansiedad, recordándole un pasaje de Píndaro, Píticas VIII 96

Sin mujer, sin amigos, sin dinero,
loco por una loca bailarina,
me encontraba yo anoche en esa esquina
que se dobla y conduce al matadero.

Se reflejó una luz en el letrero
de la calle, testigo de mi ruina,
y de un coche surgió una gabardina
y los ojos de un tipo con sombrero.

Se acercaba, venía a hablar conmigo.
Mi aburrido dolor le interesaba.
Con tal de que no fuese un policía...

<<Somos el sueño de una sombra, amigo>>,
me dijo. Y era Bogart, y me amaba;
y era Paco Arellano, y me quería.

Luis Alberto de Cuenca: La brisa de la calle. La caja de plata (1985)

Versións:
Paco Ortega e Santiago Gómez Valverde: El editor Francisco Arellano, disfrazado de Humphrey Bogart, tranquiliza al poeta en un momento de ansiedad, recordándole un pasaje de Píndaro, Píticas VIII 96; La palabra y el tiempo, vol.2; 2013; Pista 5

sábado, 7 de enero de 2017

Musa traviesa

¿Mi musa? Es un diablillo
Con alas de ángel.
¡Ah, musilla traviesa,
Qué vuelo trae!

Yo suelo, caballero
En sueños graves,
Cabalgar horas luengas
Sobre los aires.
Me entro en nubes rosadas,
Bajo a hondos mares,
Y en los senos eternos
Hago viajes.
Allí asisto a la inmensa
Boda inefable,
Y en los talleres huelgo
De la luz madre:
Y con ella es la oscura
Vida, radiante,
¡Y a mis ojos los antros
Son nidos de ángeles!
Al viajero del cielo
¿Qué el mundo frágil?
Pues ¿no saben los hombres
Qué encargo traen?
¡Rasgarse el bravo pecho,
Vaciar su sangre,
Y andar, andar heridos
Muy largo valle,
Roto el cuerpo en harapos,
Los pies en carne,
Hasta dar sonriendo
—¡No en tierra!—exánimes!
Y entonces sus talleres
La luz les abre.
Y ven lo que yo veo:
¿Qué el mundo frágil?
Seres hay de montaña,
Seres de valle,
Y seres de pantanos
Y lodazales.

De mis sueños desciendo,
Volando vanse,
Y en papel amarillo
Cuento el viaje.
Contándolo, me inunda
Un gozo grave: —
Y cual si el monte alegre,
Queriendo holgarse
Al alba enamorando
Con voces ágiles,
Sus hilillos sonoros
Desanudase,
Y salpicando riscos,
Labrando esmaltes,
Refrescando sedientas
Cálidas cauces,
Echáralos risueños
Por falda y valle,—
Así, al alba del alma
Regocijándose,
Mi espíritu encendido
Me echa a raudales
Por las mejillas secas
Lágrimas suaves.
Me siento, cual si en magno
Templo oficiase;
Cual si mi alma por mirra
Virtiese al aire;
Cual si en mi hombro surgieran
Fuerzas de Atlante;
Cual si el sol en mi seno
La luz fraguase: —
¡Y estallo, hiervo, vibro,
Alas me nacen!

Suavemente la puerta
Del cuarto se abre,
Y éntranse a él gozosos
Luz, risas, aire.
Al par da el sol en mi alma
Y en los cristales:
¡Por la puerta se ha entrado
Mi diablo ángel!
¿Qué fue de aquellos sueños,
De mi viaje,
Del papel amarillo,
Del llanto suave?
Cual si de mariposas
Tras gran combate
Volaran alas de oro
Por tierra y aire,
Así vuelan las hojas
Do cuento el trance
Hala acá el travesuelo
Mi paño árabe;
Allá monta en el lomo
De un incunable;
Un carcax con mis plumas
Un sílex persiguiendo
Vuelca un estante,
Y ¡allá ruedan por tierra
Versillos frágiles,
Brumosos pensadores,
Lópeos galanes!
De águilas diminutas
Puéblase el aire:
¡Son las ideas, que ascienden,
Rotas sus cárceles!

Del muro arranca, y cíñese,
Indio plumaje:
Aquella que me dieron
De oro brillante,
Pluma, a marcar nacida
Frentes infames,
De su caja de seda
Saca, y la blande:
Del sol a los requiebros
Brilla el plumaje,
Que baña en áureas tintas
Su audaz semblante.
De ambos lados el rubio
Cabello al aire,
A mí súbito viénese
A que lo abrace.
De beso en beso escala
Mi mesa frágil;
¡Oh, Jacob, mariposa,
Ismaelillo, árabe!
¿Qué ha de haber que me guste
Como mirarle
De entre polvo de libros
Surgir radiante,
Y, en vez de acero, verle
De pluma armarse,
Y buscar en mis brazos
Tregua al combate?
Venga, venga, Ismaelillo:
La mesa asalte,
Y por los anchos pliegues
Del paño árabe
En rota vergonzosa
Mis libros lance,
Y siéntese magnífico
Sobre el desastre,
Y muéstreme riendo,
Roto el encaje—
—¡Qué encaje no se rompe
En el combate!—
¡Su cuello, en que la risa
Gruesa onda hace!
Venga, y por cauce nuevo
Mi vida lance,
Y a mis manos la vieja
Péñola arranque,
¡ Y del vaso manchado
La tinta vacie!
¡Vaso puro de nácar:
Dame a que harte
Esta sed de pureza:
Los labios cánsame!
¿Son éstas que lo envuelven
Carnes, o nácares?
La risa, como en taza
De ónice árabe,
En su incólume seno
Bulle triunfante:
¡Hete aquí, hueso pálido,
Vivo y durable!
¡Hijo soy de mi hijo!
¡Él me rehace!

¡Pudiera yo, hijo mío,
Quebrando el arte
Universal, muriendo
Mis años dándote,
Envejecerte súbito,
La vida ahorrarte! —
Mas no: ¡que no verías
En horas graves
Entrar el sol al alma
Y a los cristales!
Hierva en tu seno puro
Risa sonante:
Rueden pliegues abajo
Libros exangües:
Sube, Jacob alegre,
La escala suave:
Ven, y de beso en beso
Mi mesa asaltes: —
¡Pues ésa es mi musilla,
Mi diablo ángel!
¡Ah, musilla traviesa,
Qué vuelo trae!

José Martí: Ismaelillo (1882)

Versións:
Teresita Fernández: Musa traviesa; Teresita canta a Martí; 2007; Pista 7