domingo, 25 de marzo de 2018

Pandémica y celeste

Imagínate ahora que tú y yo
muy tarde ya en la noche
hablemos hombre a hombre, finalmente.
Imagínatelo,
en una de esas noches memorables
de rara comunión, con la botella
medio vacía, los ceniceros sucios,
y después de agotado el tema de la vida.
Que te voy a enseñar un corazón,
un corazón infiel,
desnudo de cintura para abajo,
hipócrita lector «—mon semblable, —mon frère!».

Porque no es la impaciencia del buscador de orgasmo
quien me tira del cuerpo hacia otros cuerpos
a ser posible jóvenes:
yo persigo también el dulce amor,
el tierno amor para dormir al lado
y que alegre mi cama al despertarse,
cercano como un pájaro.
¡Si yo no puedo desnudarme nunca,
si jamás he podido entrar en unos brazos
sin sentir —aunque sea nada más que un momento—
igual deslumbramiento que a los veinte años!.

Para saber de amor, para aprenderle,
haber estado solo es necesario.
Y es necesario en cuatrocientas noches
—con cuatrocientos cuerpos diferentes—
haber hecho el amor. Que sus misterios,
como dijo el poeta, son del alma,
pero un cuerpo es el libro en que se leen.

Y por eso me alegro de haberme revolcado
sobre la arena gruesa, los dos medio vestidos,
mientras buscaba ese tendón del hombro.
Me conmueve el recuerdo de tantas ocasiones...
Aquella carretera de montaña
y los bien empleados abrazos furtivos
y el instante indefenso, de pie, tras el frenazo,
pegados a la tapia, cegados por las luces.
O aquel atardecer cerca del río
desnudos y riéndonos, de yedra coronados.
O aquel portal en Roma —en vía del Babuino.
Y recuerdos de caras y ciudades
apenas conocidas, de cuerpos entrevistos,
de escaleras sin luz, de camarotes,
de bares, de pasajes desiertos, de prostíbulos,
y de infinitas casetas de baños,
de fosos de un castillo.
Recuerdos de vosotras, sobre todo,
oh noches en hoteles de una noche,
definitivas noches en pensiones sórdidas,
en cuartos recién fríos,
noches que devolvéis a vuestros huéspedes
un olvidado sabor a sí mismos!
La historia en cuerpo y alma, como una imagen rota,
«de la langueur goûtée à ce mal d'être deux».
Sin despreciar
—alegres como fiesta entre semana—
las experiencias de promiscuidad.

Aunque sepa que nada me valdrían
trabajos de amor disperso
si no existiese el verdadero amor.
Mi amor,
íntegra imagen de mi vida,
sol de las noches mismas que le robo.
Su juventud, la mía,
—música de mi fondo—
sonríe aún en la imprecisa gracia
de cada cuerpo joven,
en cada encuentro anónimo,
iluminándolo. Dándole un alma.
Y no hay muslos hermosos
que no me hagan pensar en sus hermosos muslos
cuando nos conocimos, antes de ir a la cama.

Ni pasión de una noche de dormida
que pueda compararla
con la pasión que da el conocimiento,
los años de experiencia
de nuestro amor.
Porque en amor también
es importante el tiempo,
y dulce, de algún modo,
verificar con mano melancólica
su perceptible paso por un cuerpo
—mientras que basta un gesto familiar
en los labios,
o la ligera palpitación de un miembro,
para hacerme sentir la maravilla
de aquella gracia antigua,
fugaz como un reflejo.

Sobre su piel borrosa,
cuando pasen más años y al final estemos,
quiero aplastar los labios invocando
la imagen de su cuerpo
y de todos los cuerpos que una vez amé
aunque fuese un instante, deshechos por el tiempo.
Para pedir la fuerza de poder vivir
sin belleza, sin fuerza y sin deseo,
mientras seguimos juntos
hasta morir en paz, los dos,
como dicen que mueren los que han amado mucho.

Jaime Gil de Biedma: Moralidades (1966)

Versións:
Alejandro Martínez e Jaime Gil de Biedma: Canción final*; Que te voy a enseñar un corazón infiel. Alejandro Martínez canta a Jaime Gil de Biedma; 2010; Pista 10



Alejandro Martínez e Jaime Gil de Biedma: T’introduire dans mon histoire*; Que te voy a enseñar un corazón infiel. Alejandro Martínez canta a Jaime Gil de Biedma; 2010; Pista 10



*[Os recitativos de Jaime Gil de Biedma están incluidos na versión musical dos poemas Canción final e T’introduire dans mon histoire, da obra Poemas póstumos, do mesmo autor, musicalizados por Alejandro Martínez.]

sábado, 24 de marzo de 2018

Certeza

Habéis empujado hacia mí estas piedras.
Me habéis amurallado
para que me acostumbre.
Pero aunque ahora no pueda
ni intente dar un paso,
ni siquiera proyecte fuga alguna,
ya sé que es por allí
por donde quiero ir,
sé por dónde se va.
Mirad, os lo señalo:
por aquella ranura de poniente.

Carmen Martín Gaite: A rachas (1976)

Versións:
Carmen Martín Gaite: Certeza; Poemas; 2000; Pista 13

Palpas os tempos

Palpas os tempos.
Lambes as terras.
Trillas os días
e vas andando,
sin parar andando.
Coxeas no outono —meu arranque—.
Alóngaste no estío —miña morte—.
Á primaveira dáste,
dáste a todos que logo de ti se chaman.

Tolle o inverno o teu nome,
o teu nome —morno lume—,
o teu nome farto i esquecido,
esquecido
entre muros lentos,
entre pozas, terras-miñocas,
entre mundo de sapos
e calexas de lúa.

      ¡Farto!

O teu nome leva e dá.
Dá mareas de verbas feitas,
dá cantiga que se escoita,
dá á terra voz e fala,
dá a cada un dos tempos seu dono,
dá larganza —peito de bríos—.
Vein vindo a luz aquela que ti
encendiches e non se apaga.

      ¡Sol!

María Mariño: Verba que comenza (1990)

Versións:
Manoele de Felisa: Farto; De Felisa a María Mariño; 2007; Pista 6



Lino Braxe: Palpas os tempos; As voces de María Mariño (VVAA); 2007; Pista 5

jueves, 22 de marzo de 2018

Canción rota

Siempre que iba a cantar
algo se interponía
y a mí no me importaba,
¡había tanto tiempo!

Mi canción se quedaba en el alero,
confiada,
meciéndose en la espera,
cuajada de horizontes.

Si alguna vez con mudo gesto
antiguo
acaricio las cuerdas,
el aire se retira
y el corazón me late nuevamente
con aquellos latidos turbulentos,
heraldos de mi canto.

¡Ay, mi canción truncada!
Yo nunca tenía prisa
y la dejaba siempre,
amor,
para después.

Carmen Martín Gaite: A rachas (1976)

Versións:
Carmen Martín Gaite: Canción rota; Poemas; 2000; Pista 1

Palomas

         Palomas con alas tiesas
Que van y vienen
Palomas atolondradas
Que no regresan
Palomas que son sin número
Así perecen
Palomas estalactitas
Así parecen

         Palomas dueñas del mito
No reverdecen
Palomas
Parodia y alas de las gaviotas
Palomas cautivas de aire
Ala y congoja

         Palomas
Qué hacer ahora...
Palomas
Esqueletitos y yo sin voces

         Palomas
Tiempo pretérito
Ala y sinroja
Jueguen en los espacios
Palomas locas

         Palomas compañeritas
Veintiséis veces
Son los latidos llantos
Trece más trece.

Stella Díaz Varín: Los dones previsibles (1992)

Versións:
Eduardo Peralta: Palomas; XXI poetas chilenos; 2009; Pista 17

martes, 20 de marzo de 2018

Callejón sin salida

Ya sé que no hay salida,
pero dejad que siga por aquí.
No me pidáis que vuelva.
Se han clavado mis ojos y mi carne,
y no puedo volver.
Y no quiero volver.
Ya no me gritéis más que no hay salida
creyendo que no oigo,
que no entiendo.
Vuestras voces tropiezan en mi costra
y se caen como cáscaras
y las piso al andar.
Avanzo alegre y sola
en la exacta mañana
por el camino mío que he encontrado
aunque no haya salida.

Carmen Martín Gaite: A rachas (1976)

Versións:
Carmen Martín Gaite: Callejón sin salida; Poemas; 2000; Pista 15

lunes, 19 de marzo de 2018

Paloma y laurel

Una palomita
llegó herida hasta los valles.
Pecho colorado
como brasita del aire.
Lágrima del día,
el rocío le junté.
Bebió de mi mano
gotas de rocío y miel.

Debes volar,
debes volver
al nido tibio
del atardecer.
En el nidal
me gusta ver
sobre la tarde
paloma y laurel.

Palomita herida
yo te quiero ver volando,
desde mi ventana
sobre la rama del árbol.
Valle sin paloma
no podrá reverdecer.
Dónde irá el palomo
sin paloma a padecer?

Armando Tejada Gómez: Toda la piel de América (1984)

Versións:
César Isella e Cantoral: Paloma y laurel; César Isella con todos; 1974; Lado 2, Corte 4



Los Fronterizos: Paloma y laurel; Hoy!! Los Fronterizos; 1975; Lado 1, Corte 6



Los Trovadores: Paloma y laurel; Las voces de los pájaros de Hiroshima; 1975; Lado 1, Corte 1



Cantoral: Paloma y laurel; Cantoral; 1976; Lado 2, Corte 4



Carlos Aguirre e Jorgelina Barbiero: Paloma y laurel; Crema; 2000; Pista 5



Cantoral: Paloma y laurel; …en el camino; 2003; Pista 11



Marcela Monreal: Paloma y laurel; Armando Tejada Gómez, Vol.2; 2012; Pista 4

Canción de lejos

Me voy, amor.
Si soy motivo para el olvido
decime adiós, decímelo;
que la paloma de tu pañuelo
me diga no, me diga adiós.

Me dices no,
pero tus ojos se van conmigo
por donde voy; huellita soy
que va y que vuelve como dos veces
del río a mí, del cielo a vos.

Qué sencillo modo
tuvo el cariño entre vos y yo:
tan sólo un pañuelo adonde el cielo
se me olvidó, se te olvidó.

Humito azul
que sube y sube desde la leña
quemándose, quemándome
como la luna que con tu ausencia
me sale a ver: quemándome.

Ausente soy.
Como paloma herida en un ala
penando estoy. Me suelen ver
a medio vuelo de tu pañuelo
buscándote, buscándome…

Armando Tejada Gómez: Toda la piel de América (1984)

Versións:
Los Fronterizos: Canción de lejos; Desde el corazón del pueblo; 1972; Lado 2, Corte 2



César Isella: Canción de lejos; América joven, Vol.III; 1973; Lado 2, Corte 2



Los Trovadores: Canción de lejos; Cuando tenga la tierra; 1973; Cara A, Corte 3



Los Nocheros de Anta: Canción de lejos; Este canto de amor; 1974; Lado 2, Corte 1



Los Indianos: Canción de lejos; Vengo a buscar tu mano; 1975; Lado 1, Corte 4b



César Isella: Canción de lejos; Serie Grandioso; 1980; Lado 2, Corte 4

(Reedición da versión do disco América joven, Vol.III, do ano 1973.)



Chany Suárez: Canción de lejos; No te rindas; 1982; Pista 4




Dúo Coplanacu: Canción de lejos; Retiro al Norte; 1995; Pista 14



La bruja Salguero: Canción de lejos; La bruja; 1998; Pista 4



César Isella: Canción de lejos; La historia; 2002; Pista 2

(Reedicción da versión do disco América joven, Vol.III, do ano 1973.)




César Isella e Fer Isella: Canción de lejos; 50 años de simples cosas; 2006; Pista 13



Mercedes Sosa: Canción de lejos; Censurada. “Y seguí cantando”; 2011; Pista 3



César Isella e Limor Oved: Canción de lejos; 60. Todas las voces todas; 2016; Pista 2



*[Por razóns de espazo coas etiquetas de blogger, non foi posible etiquetar ao Dúo Coplanacu.]

sábado, 17 de marzo de 2018

Paloma linda

La paloma linda,
que volando va,
no sabremos nunca
dónde detendrá
su vuelo, mojará
su pico,
beberá.

Ven, paloma linda,
que volando vas,
ven, para que sepas
dónde detendrás
tu vuelo, mojarás
tu pico,
beberás.

Oh mi palomita,
que volando vas,
en mi pecho cabes,
aquí detendrás
tu vuelo, mojarás
tu pico,
vivirás.

Nicolás Guillén: Por el Mar de las Antillas anda un barco de papel. Poemas para niños mayores de edad (1977)

Versións:
Beatriz Márquez: Paloma linda; Palma sola; 2017; Pista 7

viernes, 16 de marzo de 2018

Caballero de París

Era unha lenda, sonbra caminante
polas rúas da Habana,
un soñador con capa e con insignias
que emigrara da Fonsagrada.
Na cidade era un emblema vivo,
todos o querían e admiraban.
Sentíase un cabaleiro poderoso,
pero non tiña nada.

Ai, o Caballero de París,
señor ilustre da Habana,
sentíase poderoso
pero non tiña nada.

Tiña recordos, imaxes e lembranzas,
da terra que deixara.
Falaba cos rapaces de héroes e batallas,
tecía historias, sabía contalas.
Corenta anos vagabundo,
sen durmir nunha cama,
indo dun barrio noutro por tempadas
polas rúas da Habana.

A cidade réndelle tributo,
lémbrao con poemas e estatuas,
hai cancións, frases e retratos,
que del tanto nos falan.
Pobre e querido cabaleiro,
tolo e señor da ilustre Habana,
que no instante final da súa vida,
deixou a tolicie que o marcaba.

Ata que con agarimo o recolleron
—déronlle nova capa—
tivo médicos e un amplo dormitorio
—con escudos de armas—
un mundo á medida dos seus soños
—e da súa ilusión dinástica—
E un día marchou caladiño
—polo camino que ninguén desanda—

Xosé Neira Vilas: Son galego, son cubano (2015)

Versións:
Roi Casal: Caballero de París; Son galego, son cubano; 2017; Pista 9

jueves, 15 de marzo de 2018

Paloma desesperada

CANCIÓN 10

Paloma desesperada,
¿dónde estás?

Te oigo cantar en el alba,
pero no sé dónde estás.
Ni en que árbol ni en qué rama.

Te oigo cantar en la siesta,
pero no sé dónde cantas.
¿Dónde estás?

Te oigo cantar en la tarde,
ya junto a mí, ya lejana.
Pero no sé dónde estás,
dónde cantas.

Te oigo cantar en la noche,
y siempre desesperada.
¿Dónde estás, triste paloma
desesperada?

Di, ¿por qué desesperada?
¿Dónde estás?

Rafael Alberti: Baladas y canciones del Paraná (1954)

Versións:
Rosa León: Paloma desesperada; Paloma desesperada; 1989; Pista 4

Amor cubano

Onde a palabra é doce
e o sorriso campea;
ese país de xente
sensitiva e festeira
onde todo é alegría
como na primavera.
É onde teño amores
Teño unha moza e quéroa.

Teño un amor en cuba,
nesa linda terra,
unha muller bonita,
alegre e sandunguera
que me da o seu cariño
e o meu é todo para ela;
nesa amada illa
solidaria e fraterna.

E tanto nos queremos
que a nosa vida é plena.
Teño un amor cubano
unha muller tan tenra
que agarima e conforta
a miña pel galega.
Que o mundo é moi pequeño
e a mar estreita
se un corazón que ama
rumbo a Cuba navega.

Xosé Neira Vilas: Son galego, son cubano (2015)

Versións:
Roi Casal: Amor cubano; Son galego, son cubano; 2017; Pista 2

miércoles, 14 de marzo de 2018

Palma sola

La palma que está en el patio
nació sola;
creció sin que yo la viera,
creció sola;
bajo la luna y el sol,
vive sola.

Con su largo cuerpo fijo,
palma sola;
sola en el patio sellado,
siempre sola,
guardián del atardecer,
sueña sola.

La palma sola soñando,
palma sola,
que va libre por el viento,
libre y sola,
suelta de raíz y tierra,
suelta y sola;
cazadora de las nubes,
palma sola,
palma sola,
palma.

Nicolás Guillén: El son entero (1947)

Versións:
Ana Belén: Palma sola; La paloma de vuelo popular; 1976; Disco 1, Cara A, Corte 7



Beatriz Márquez: Palma sola; Palma sola; 2017; Pista 3

jueves, 8 de marzo de 2018

Palabras para Julia

Tú no puedes volver atrás
porque la vida ya te empuja
como un aullido interminable.
                                   
 
Hija mía, es mejor vivir
con la alegría de los hombres,
que llorar ante el muro ciego.
                                   
 
Te sentirás acorralada,
te sentirás perdida o sola,
tal vez querrás no haber nacido.
                                   
 
Yo sé muy bien que te dirán
que la vida no tiene objeto,
que es un asunto desgraciado.
                                   
 
Entonces siempre acuérdate
de lo que un día yo escribí
pensando en ti como ahora pienso.
                                   
 
Un hombre solo, una mujer
así tomados, de uno en uno,
son como polvo, no son nada.
                                   
 
Pero yo cuando te hablo a ti,
cuando te escribo estas palabras,
pienso también en otros hombres.
                                   
 
Tu destino está en los demás,
tu futuro es tu propia vida,
tu dignidad es la de todos.
                                   
 
Otros esperan que resistas,
que les ayude tu alegría,
                                   
tu canción entre sus canciones.                                    
 
Entonces siempre acuérdate
de lo que un día yo escribí
pensando en ti como ahora pienso.
                                   
 
Nunca te entregues ni te apartes
junto al camino, nunca digas
no puedo más y aquí me quedo.
                                   
 
La vida es bella, tú verás
como a pesar de los pesares
tendrás amor, tendrás amigos.
                                   
 
Por lo demás no hay elección
y este mundo tal como es
será todo tu patrimonio.
                                   
 
Perdóname, no sé decirte
nada más, pero tú comprende
que yo aún estoy en el camino.
                                   
 
Y siempre siempre acuérdate
de lo que un día yo escribí
pensando en ti como ahora pienso.
                                   
 
José Agustín Goytisolo: Bajo tolerancia (1973)*

Versións:
Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Paco Ibáñez 3; 1969; Cara B, Corte 1



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Paco Ibáñez en el Olympia; 1969; LP2, Cara A, Corte 3



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Concierto en el Teatro de la Ópera de Buenos Aires; 1971; CD2; Pista 9



Nacha Guevara: Canción para ustedes; Canciones para mis hijos; 1973; Lado B, Corte 6



Nacha Roldán: Palabras para Julia; Con propia lumbre; 1978; Lado B, Corte 2



Margie Bermejo: Palabras para Julia; Las cosas sencillas; 1979; Cara A, Corte 3



Los Nocheros de Anta: Palabras para Julia; A viva voz; 1983; Lado 2, Corte 3



Délfor Sombra: Palabras para Julia; Ven conmigo; 1983; Lado B, Corte 1



Rosa León: Palabras para Julia; Cuenta conmigo; 1984; Cara A, Corte 2



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; En vivo en Obras Sanitarias, Argentina; 1985; Pista 13

(Directo semellante ao do disco Concierto en el Teatro de la Ópera de Buenos Aires, do ano 1971.)



Rosa León: Palabras para Julia; Amigas mías; 1986; Cara A, Corte 3



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; En vivo en el Luna Park de Buenos Aires; 1987; Pista 10

(Directo semellante ao do disco Concierto en el Teatro de la Ópera de Buenos Aires, do ano 1971.)



Kiko Veneno: Palabras para Julia; El pueblo guapeao; 1989; Cara A, Corte 1



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; A Galopar; 1992; CD2, Pista 14



Mercedes Sosa: Palabras para Julia; Gestos de amor; 1994; Pista 15



Níquel: Palabras para Julia; Amo este lugar; 1994; Pista 3



Níquel: Palabras para Julia; Primate; 1994; Pista 10

(Reedición da versión do disco Amo este lugar, do ano 1994.)




Kin Krible: Palabras para Julia; Vengo soñando; 1998; Pista 6



Los Suaves: Palabras para Julia; Víspera de todos los santos; 2000; Pista 3



Delfor Sombra: Palabras para Julia; La cuna; 2001; Pista 8

(Reedición da versión do disco Ven conmigo, do ano 1983.)




José Agustín Goytisolo: Palabras para Julia; Antología personal. Visor Libros; 2002; Pista 6



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Canta a José Agustín Goytisolo; 2002; Pista 10



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Concierto en el Palau de la Música de Barcelona; 2002; Pista 10



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Les concerts de Paco Ibáñez a Paris; 2002; Pista 17



Gian Franco Pagliaro: Palabras para Julia; 38 canciones en libertad; 2002; CD1, Pista 7



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Concierto en el Espai de Música y Danza de la Generalitat, Barcelona; 2003; Pista 23



Liliana Herrero: Palabras para Julia; Confesión del viento; 2003; Pista 12



Tania Libertad: Palabras para Julia; Alfonsina y el mar. XX años; 2003; Pista 15



Rosa León: Palabras para Julia; Cantautores para la libertad; 2004; CD1, Pista 17

(Reedición da versión do disco Cuenta conmigo, do ano 1984.)



Ester Formosa e Adolfo Osta: Palabras para Julia; Perquè vull i altres cançons imprescindibles; 2004; Pista 7



Cuarteto vocal Vox4: Los hijos y los pájaros / Palabras para Julia**; Voces y palabras. Canciones y poemas de España y Latinoamérica; 2005; Pista 5



Falete: Palabras para Julia; Amar duele; 2005; Pista 6




Ana María García e Hugo Cuevas-Mohr: La vida es bella, ya verás…; Poesía necesaria; 2005; Pista 11



Río Rojo: Palabras para Julia; La línea sinuosa; 2006



Paco Ibáñez: Palabras para Julia; Concierto en Gernika; 2006; Pista 18

(Directo semellante ao do disco Concierto en el Teatro de la Ópera de Buenos Aires, do ano 1971.)



Los Suaves: Palabras para Julia; Todo Suaves; 2006; CD3; Pista 6

(Reedición da versión do disco Víspera de todos los santos, do ano 2000.)



Raimundo Amador, Kiko Veneno, Peret e Muchachito Bombo Infierno: Palabras para Julia; No disparen al pianista, TVE; 9/10/2008;



Gato Eduardo: Palabras para Julia; Templo del gato (1); 2008; Pista 5



Ricardo Flecha e Paco Ibáñez: Palabras para Julia (Julia-pe guara ñe e)***; El canto de los Karaí II; 2009; Pista 2



Los Suaves: Palabras para Julia; 29 años, 9 meses y 1 día; 2010; CD1, Pista 4



Albert Montoliu: Palabras para Julia; Celler de cançons; 2010; Pista 3



Ángel Parra: Palabras para Julia; Ángel Parra chante Paco Ibáñez; 2011; Pista 1



Soleá Morente: Palabras para Julia (bulerías); Morente B.S.O.; 2011; Pista 7



Níquel: Palabras para Julia; Tierra de gárgolas, Vol.2. Antología (1994-2001); 2012; CD, Pista 2



Reina Roja: Palabras para Julia; Flamencopla; 2015; Pista 2



Cardiac: Palabras para Julia; Olas y rocas; 2015; Pista 10



Cecilia Rossetto: Palabras para Julia; Grabaciones encontradas; 2016; Pista 7



Jairo e Juan Carlos Baglietto: Palabras para Julia; Teatro Ópera 2017; 2017; Pista 25



*[O poema aparece tamén recollido nas obras Palabras para Julia y otras canciones (1980); Bajo tolerancia (1983); Palabras para Julia (1990); e nas antoloxías Antología personal (1997), onde modifica v.21 pienso también en otra gente. v.40-41 Hija mía perdóname no se decirte / nada más pero tú debes comprender v.45 pensando en ti, pensando en ti / como ahora pienso.; Palabras para Julia y otros poemas (1997) e; Poesía (1999). José Agustín Goytisolo: Poesía completa; Edición, prólogo e notas de Carmen Riera e Ramón García Mateos; Poesía, 178; Editorial Lumen, Barcelona, 2009; ISBN: 978-84-264-1409-5]
**[A versión musical do Cuarteto vocal Vox4 está precedida do recitativo da primeira estrofa do poema Los hijos y los pájaros da obra de Hamlet Lima Quintana: Cancionero para no morir, do ano 1986, ao que lle puso música Carlos Bergesio; na voz de Nuria Espert.]
***[Versión en guaraní.]
****[Por restricións no espazo das etiquetas, non foi posible etiquetar a Níquel, Río Rojo, Gato Eduardo, Raimundo Amador, Peret, Muchachito Bombo Infierno, Los Nocheros de Anta, Tania Libertad, Liliana Herrero, Nacha Roldán, Margie Bermejo, Délfor Sombra, Kin Krible, Gian Franco Pagliaro, Falete, Ana María García, Hugo Cuevas-Mohr, Ricardo Flecha, Albert Montoliu, Cardiac, Soleá Morente, Reina Roja, Cecilia Rossetto e Juan Carlos Baglietto.]