jueves, 29 de octubre de 2020

Doña Glyde

Hoy llegó hasta mí,
con sus ojos tan grises y gastados, doña Glyde;
me dejó lo de siempre,
cuando quedaba triste:
su sonrisa, doña Glyde.

Y volví por un instante
a la sala con retratos,
a la suave veladora de su mano.

Quédese, porque aún
la pesadilla dura
y yo no sé, no supe nunca.
Vuélvame todo luz
con sus ojos tan grises y gastados, doña Glyde.

Washington Benavides: Tanta vida en cuatro versos (un cancionero) (2013)

Versións:

Alfredo Zitarrosa: Doña Glyde; Desde Tacuarembó; 1975; Lado 2, Corte 6




Alfredo Zitarrosa: Doña Glyde; Desde Tacuarembó; 1984; Lado 2, Corte 6

(Reedición da versión do disco Desde Tacuarembó, do ano 1974.)


Alfredo Zitarrosa: Doña Glyde; 14 temas inéditos; 1997; Pista 3

(Reedición da versión do disco Desde Tacuarembó, do ano 1974.)


Alfredo Zitarrosa: Doña Glyde; Desde Tacuarembó; 1998; Pista 12

(Reedición da versión do disco Desde Tacuarembó, do ano 1974.)

miércoles, 28 de octubre de 2020

Rosa das rosas

Rosa das rosas e Fror das frores,
Dona das donas, Sennor das sennores.


Rosa de beldad' e de parecer
e Fror d'alegria e de prazer,
Dona en mui piadosa ser
Sennor en toller coitas e doores.


Rosa das rosas e Fror das frores,
Dona das donas, Sennor das sennores.


Atal Sennor dev' ome muit' amar,
que de todo mal o pode guardar;
e pode-ll' os peccados perdõar,
que faz no mundo per maos sabores.

Rosa das rosas e Fror das frores,
Dona das donas, Sennor das sennores.

Devemo-la muit' amar e servir,
ca punna de nos guardar de falir;
des i dos erros nos faz repentir,
que nos fazemos come pecadores.

Rosa das rosas e Fror das frores,
Dona das donas, Sennor das sennores.

Esta dona que tenno por Sennore
de que quero seer trobador,
se eu per ren poss' aver seu amor,
dou ao demo os outros amores.

Rosa das rosas e Fror das frores,
Dona das donas, Sennor das sennores.

Rosa das rosas e Fror das frores,
Dona das donas, Sennor das sennores.

Alfonso X el Sabio: Cantigas de Santa María (XIII)

Versións:

Jaramar: Rosa das Rosas; Fingir que duermo; 1995; Pista 2




Malandança: Rosa das rosas; Unha noite na corte do Rei Alfonso; 2001; Pista 1

Ecuación

Te siento en mí
como en el vuelo
el aire
como en el fuego
el vuelo
como en la roca
el fuego
como en el mar la roca
te siento en mí
como la abeja cuando dora
en su zumbido
la siesta del verano
como en la palpitante pulpa del tomate
el rojo
como si en la caricia descubriera
tu piel
desde el lado de adentro
te siento en mí
en la ecuación perfecta
del pino y de la tarde
cuando sube la música escondida
desde la antigua raíz hasta la abierta rama.

Jorge Arbeleche: Ejercicio de amar (1991)

Versións:

Ethel Afamado: Ecuación; Ágape. Poemas de Jorge Arbeleche (VVAA); 1997; Pista 8




Andrés Stagnaro: Ecuación; La hiedra y el muro; 2004; Pista 9

martes, 27 de octubre de 2020

Ronda para barrer el patio

Ella barrió el otoño
del patio de mi casa
y, casi a quemarropa,
se nos vino el verano.
De súbito, la escoba
se le llenó de ramas
y a sus manos, ya verdes,
regresaron los pájaros.

Todo de golpe; todo
cruzó como una ráfaga.
Sucedió tan de pronto
que no puedo acordarme
ni cómo se llamaba.
Barrió el otoño y luego
ella olvidó acordarse.
Creo que hemos pactado
no acordarnos de nada.

Para el otoño vuelve
cada otoño a mi casa
y acumula mil hojas
donde no escribo nada.
Ella no ha vuelto. Nunca
volverá a su tarea
de barrer el otoño
del patio de mi casa.
En adelante, el viento
barrerá la nostalgia.

Lo que no entiendo es como
me olvidé de olvidarla.

                  La Cancionera, 13 de Julio de 1982

Armando Tejada Gómez: Historia de tu ausencia (1985)

Versións:

Armando Tejada Gómez: Ronda para barrer el patio; Historia de tu ausencia; 1986; Lado 1, Corte 4




Juan Carlos Baglietto: Ronda para barrer el patio; Armando Tejada Gómez, Vol.2 (VVAA); 2012; Pista 18



*[Por razóns de espazo nunha entrada anterior etiquetouse a Armando Tejada Gómez, intérprete, como Tejada. Respectamos a etiqueta actual para evitar duplicidades.]

sábado, 24 de octubre de 2020

Diálogo patriótico interesante entre Jacinto Chano, capataz de una estancia en las Islas del Tordillo, y el gaucho de la guardia del Monte

Se supone recién llegado a la guardia del Monte el capataz CHANO, y en casa del paisano RAMÓN CONTRERAS (que es el gaucho de la guardia).

(…)

CONTRERAS
      Pues yo siempre oí decir
que ante la ley era yo
igual a todos los hombres.


CHANO
      Mismamente, así pasó,
y en papeletas de molde
por todo se publicó;
pero hay sus dificultades
en cuanto a la ejecución.
Roba un gaucho unas espuelas,
o quitó algún mancarrón,

o del peso de unos medios
a algún paisano alivió:
lo prenden, me lo enchalecan,
y en cuanto se descuidó
le limpiaron la caracha,
y de malo y salteador
me lo tratan, ni a un presidio
lo mandan con calzador;

aquí la ley cumplió, es cierto,
y de esto me alegro yo,
quien tal hizo que tal pague.
Vamos pues a un señorón.
Tiene una casualidad.
ya se ve... se remedió...
Un descuido que a cualquiera
le sucede, sí señor.
Al principio mucha bulla,
embargo, causa, prisión,
van y vienen, van y vienen,
secretos, admiración,
¿qué declara? que es mentira,
que él es un hombre de honor.
¿Y la mosca? no se sabe,
el estado la perdió,
el preso sale a la calle
y se acaba la función,
¿y esto se llama igualdad?
La perra que me parió.

En fin dejemos amigo,
tan triste conversación,
pues no pierdo la esperanza
de ver la reformación.
paisanos de todas layas,
perdonad mi relación:
ella es hija de un deseo,
puro y de buena intención.
valerosos generales
de nuestra revolución,
gobierno a quien le tributo
toda mi veneración,
que en todas vuestras acciones
os dé su gracia el Señor,
para que enmendéis la plana
que tantos años se erró:
que brille en vuestros decretos
la justicia y la razón,
que el que la hizo la pague,
premio al que lo mereció,
guerra eterna a la discordia,
y entonces sí creo yo
que seremos hombres libres
y gozaremos el don
más precioso de la tierra:
americanos, unión,
os lo pide humildemente
un gaucho con ronca voz
que no espera de la patria
ni premio ni galardón,
pues desprecia las riquezas
porque no tiene ambición.
y con esto hasta otro día,
mande usté amigo Ramón
a quien desea servirle
con la vida y corazón.

      Esto dijo el viejo Chano
y a su pago se marchó,
Ramón se largó al rodeo
y el diálogo se acabó.

                              (1821)

Bartolomé Hidalgo: Obra completa* (2018)

Versións:

Alfredo Zitarrosa: La ley es tela de araña; Coplas del canto; 1971; Lado 2, Corte 2




Alfredo Zitarrosa: La ley es tela de araña; Coplas del canto (edic. Argentina); 1971; Lado 2, Corte 2

(Reedición da versión do disco Coplas del canto (edic. Uruguay), do ano 1971.)


Alfredo Zitarrosa: La ley es tela de araña; Encuentro (& Atahualpa Yupanqui); 1996; Pista 9

(Reedición da versión do disco Coplas del canto (edic. Uruguay), do ano 1971.)




*[Bartolomé Hidalgo: Un patriota de las dos bandas. Obra completa del primer poeta gauchí-político rioplatense. Edición Crítica de Olga Fernández Latour de Botas. Col. Biblioteca Testimonial del Bicentenario; Editorial Docencia, Montevideo, 2018; ISBN: 9789871136650.]

viernes, 23 de octubre de 2020

Ronda en las viejas ciudades

Siempre hay un rey sobre un caballo
en las viejas ciudades;
los custodian las fuentes y los niños
y un insólito pájaro.
Cuando los veo, pienso que la muerte
mira de las estatuas
armada hasta los dientes, con sus ojos
de bronce clausurado.
Si pregunto por ellos, me describen
galopes y batallas.
Nunca al caballo libre en las praderas
ni al señor en su casa.

Todos cuentan la historia por las guerras
en las viejas ciudades
y por más que pregunto, nadie sabe
describir la morada
donde amasaba pan el panadero
y su mujer hilaba.

La historia que nos cuentan
es la historia
de una que otra batalla,
pero jamás nos dicen que,
entretanto,
el labrador sembraba
y que, segando el trigo de la vida,
los jóvenes se amaban
mirándose a los ojos, como miro
la paz en tu mirada
mientras paseamos por la antigua plaza
con un rey a caballo,
donde juegan los niños y las fuentes
son catedrales de agua.

La paz, amor,
es ese pájaro insólito, que, a veces,
se posa en las estatuas.

                    Tiblisi, Georgia, URSS, 1974

Armando Tejada Gómez: Bajo estado de sangre (1974-1983) (1986)

Versións:

Alberto Cortez: Ronda en las viejas ciudades; Castillos en el aire; 1980; Cara A, Corte 4




Armando Tejada Gómez: Historia personal de la paz; Por la paz; 1983; Lado 2, Corte 2




Armando Tejada Gómez: Ronda en las viejas ciudades; Vigencia; 2005; CD3: Registros inéditos; Pista 7

sábado, 17 de octubre de 2020

Defensa del cantor

“Desde una jaula brota un cantar,
es un jilguero, quiere volar.”

Duraznero y cinacina
señalan la población;
comisaría y panteón,
cercos de piedra y neblina,
la población de Curtina,
la plaza con bienteví,
la canchita del gurí,
pocas paredes y muros,
muchos terrones oscuros;
el cantor vino de allí.

“Este pajarillo no es para adornar
a ninguna jaula, sino para volar.”

Curtina o Tacuarembó,
médanos de San Gregorio,
en la pena o el jolgorio
aquel muchacho cantó;
y en su guitarra voló,
yo no sé de qué manera,
pajarito de madera
con sonoridad de mirlo,
nadie podrá repetirlo,
la invención más pura era.

“De qué lo acusan, díganselo,
pues culpa alguna nunca existió.”

Con la guitarra en la mano,
en este tiempo arbitrario,
fue el muchacho solidario,
poniendo el hombro de hermano,
con el obrero, el paisano,
en el campo y la ciudad,
y peleó a la iniquidad
del dueño de la comarca,
marcó a fuego al oligarca,
clamó por la libertad.

“Este pajarillo pide libertad,
escuchen su canto, no lo hagan llorar.”

La luz volverá, no importa
la larga noche, vendrá
como un canto de xabiá
y la espera será corta;
el fuego que más conforta,
el de los libres e iguales,
la larga noche de males
cambiará en luz meridiana,
tierra purpúrea, mañana,
serás de los orientales.

Washington Benavides: Tanta vida en cuatro versos (un cancionero) (2013)

Versións:

Alfredo Zitarrosa: Defensa del cantor; Zitarrosa 74; 1974; Lado A, Corte 4




Alfredo Zitarrosa: Defensa del cantor; Zitarrosa 74; 1991; Pista 4

(Reedición da versión do disco Zitarrosa 74, do ano 1974.)


Alfredo Zitarrosa: Defensa del cantor; Antología (1936-1989), Vol.1; 1994; Pista 14

(Reedición da versión do disco Zitarrosa 74, do ano 1974.)

viernes, 16 de octubre de 2020

Ronda del ciego

Tonada 16

Si hay un tajo,
un ciempiés,
una espada,
un zarzal
y una mesa de diez
y otra mesa sin pan;
si hay un grito,
un dolor,
un Caín,
un truhán
que devora la flor
y degüella el rosal;
si el que mira
no ve
al verdugo
detrás
del ciempiés, del horror,
de la espada y el pan,
ese cómplice
es peor
que el Caín
y el truhán,
ése,
esté donde esté
deberá suplicar:
porque viendo el dolor
no ha querido
mirar.

Armando Tejada Gómez: Tonadas para usar (1968)

Versións:

Armando Tejada Gómez: Ronda del ciego; Poeta de la legua; 1959; Cara A, Corte 16




César Isella: Ronda del ciego; Para volver cantando; 1983; Lado 2, Corte 5




Pocho Sosa: Ronda del ciego; Canta a Tejada Gómez; 2003; Pista 15

miércoles, 7 de octubre de 2020

Como yo lo siento

No venga a tasarme el campo
con ojos de forastero,
porque no es como aparenta
sino… como yo lo siento.

Yo soy cardo d’estos llanos,
totoral d’esos esteros,
ñapindá de aquellos montes,
piedra mora de mis cerros,

y no va’cre’r si le digo
que hace poco lo comprendo!

Debajo d'este arbolito
suelo amarguiar en silencio…
Si habré lavao cebaduras
pa' intimar y conocerlo!

No da leña ni pa'un frío,
no da flor ni pa' remedio,
y es un pañuelo de luto
la sombra en que me guarezco…

No tiene un pájaro amigo,
pero, pa'mí,
                   es compañero!

…Pa' qué mentar mi tapera;
velay… si se está cayendo!
L’han rigoriao los agostos
di una ponchada de inviernos…

La vi quedarse vacida;
la vi poblarse'e recuerdos…
Sólo pa’no abandonarme
li hace patancha a los vientos,

y con goteras de luna
quiere estrellar mis desvelos!

Mi pago conserva cosas,
guardadas en su silencio,
que yo gané campo afuera…
que yo perdí… tiempo adentro.

No venga a tasarme el campo
con ojos de forastero,
porque no es como aparenta
sino como yo lo siento:

su cinto, no tiene plata
ni pa' pagar mis recuerdos!

Osiris Rodríguez Castillos: Cantos del Norte y del Sur (1963)

Versións:

Amalia de la Vega: Como yo lo siento; Amalia de la Vega; 1959; Lado 1, Corte 3




Jorge Cafrune: Como yo lo siento; Tope puestero; 1962; Cara 2, Corte 6




Eduardo Falú: Como yo lo siento; Falú 1962; 1962; Lado 2, Corte 2




Jorge Cafrune: Como yo lo siento; Tope puestero (Edición Uruguay); 1962; Cara B, Corte 6

(Reedición da versión do disco Tope puestero, do ano 1962.)


Amalia de la Vega: Como yo lo siento; Señora del folklore; 1963; Lado 1, Corte 3

(Reedición da versión do disco Amalia de la Vega, do ano 1959.)


José Larralde: Como yo lo siento; El sentir de José Larralde; 1968; Lado 1, Corte 7




Osiris Rodríguez Castillos: Como yo lo siento; Volumen 3; 1969; Lado 2, Corte 5




José Larralde: Como yo lo siento; El sentir de José Larralde (versión España); 1972; Lado 1, Corte 7

(Reedición da versión do disco El sentir de José Larralde, do ano 1968.)


Óscar Chávez: Como yo lo siento; Concierto en Bellas Artes; 1973; LP1, Lado 2, Corte 5




José Larralde: Como yo lo siento; Grandes creaciones; 1985; Lado 2, Corte 9

(Reedición da versión do disco El sentir de José Larralde, do ano 1968.)


José Larralde: Como yo lo siento; Cantor de pueblo; 2011; Pista 14

(Remasterización da versión do disco El sentir de José Larralde, do ano 1968.)

martes, 6 de octubre de 2020

Ronda

Paloma, sube a mirar
desde esa rama de pino:
dime si viene mi novia,
si viene por el camino.
                    ¿Qué piensas tú?
                    Tu novia está en casa,
                    Comiendo cuzcuz.

Paloma, vete a buscar
a la mujer que amo yo;
dile que aún espero el beso
que anoche me prometió.
                    ¿Qué piensa usted?
                    Su novia está en casa,
                    tomando café.

Paloma, dile a mi novia
que cuando venga a mi entierro,
toque bien duro a la puerta,
porque la puerta es de hierro.
                    ¿Qué piensas, di?
                    Tu novia está en casa,
                    Majando maíz.

Nicolás Guillén: La paloma de vuelo popular (1958)

Versións:

Daniel Viglietti: Ronda; Canciones para el hombre nuevo; 1967; Lado B, Corte 2




Daniel Viglietti: Ronda; Canciones para mi América; 1968; Cara B, Corte 3

(Reedición da versión do disco Canciones para el hombre nuevo, do ano 1967.)

sábado, 3 de octubre de 2020

Chote de Don Tatú

Endomingado y con su golillita azul,
rumbeando a unas californias,
ha pasado don Tatú.

Y de camino se le apareó un ñandú,
que era un viejo conocido,
costas del Cuñá-pirú.

Por la gallera se decidió el ñandú,
pues traía en las maletas
un bonito giro azul.

Pero una penca le atrajo a don Tatú,
cuando relojeó el apronte
de un overo como luz.

Las californias de Cerro del Ombú
trajo bichos de muy lejos,
hubo hasta de Paysandú.

Washington Benavides: Tanta vida en cuatro versos (un cancionero) (2013)

Versións:

Alfredo Zitarrosa: Chote de Don Tatú; Desde Tacuarembó; 1975; Lado 2, Corte 2



Alfredo Zitarrosa: Chote de Don Tatú; Desde Tacuarembó; 1984; Lado 2, Corte 2

(Reedición da versión do disco Desde Tacuarembó, do ano 1975.)

Larbanois & Carrero: Chote de Don Tatú; Tanta vida en cuatro versos; 1983; Lado A, Corte 5



Alfredo Zitarrosa: Chote de Don Tatú; 14 temas inéditos; 1975; Pista 7

(Reedición da versión do disco Desde Tacuarembó, do ano 1975.)

Alfredo Zitarrosa: Chote de Don Tatú; Desde Tacuarembó; 1998; Pista 8

(Reedición da versión do disco Desde Tacuarembó, do ano 1975.)

jueves, 1 de octubre de 2020

Ronda

Por un cintillo de azul celeste;
te diera este,
te diera aquel.

Por un cintillo, pájara pinta,
por una cinta
de azul pastel.

Cascabelito, cascabelillo,
de oro amarillo,
de oro oropel.

Pintada en rojo, la pinpinela,
pintacuarela, pintacuarel.

Mirta Aguirre: Juegos y otros poemas (1974)

Versións:

José María Vitier e Pablo Milanés: Ronda; Si yo volviera a nacer; 1995; Pista 13